Supermarktondernemer sleept Albert Heijn voor de rechter om leeftijdscontrole

Supermarktondernemer Jan Pollemans uit Etten-Leur spant een kort geding aan tegen Albert Heijn omdat de grootgrutter het hem onmogelijk zou maken om adequate leeftijdscontroles uit te voeren bij de verkoop van alcohol.

Pollemans eist dat Albert Heijn hem in staat stelt het controlesysteem van Ageviewers in te voeren, een systeem dat effectief blijkt te zijn maar dat de supermarktbranche al jaren links laat liggen. "We vragen de rechter vragen een bevel te geven aan AH om mee te werken aan de invoering van dit systeem.", Dit heeft de advocaat van Pollemans, Jurjen de Korte, vandaag (zaterdag) gezegd in het journalistieke onderzoeksprogramma Argos (Radio 1).

Het kort geding komt op een pikant moment: volgende week krijgt de Tweede Kamer de beschikking over een onderzoek van het Trimbos-instituut naar leeftijdscontrolesystemen. Argos meldde vandaag al een van de conclusies uit dat rapport: van alle onderzochte controlesystemen blijkt dat alleen Ageviewers aantoonbaar effectief en fraudebestendig is, en volledig in lijn met de privacyregels.

Volgens Tweede-Kamerlid Joel Voordewind van de ChristenUnie moet staatssecretaris Van Rijn de supermarkten nu verplichten om sluitende controlemiddelen zoals Ageviewers in te zetten. Voordewind zei in Argos te gaan pleiten voor een aanpassing van de Drank- en Horecawet op dit punt.  "Als het rapport van het Trimbosinstituut er is zullen we staatssecretaris Van Rijn vragen hiermee aan de slag  te gaan met het CBL, het Centraal Bureau Levensmiddelen, om te vragen of ze dit systeem willen gaan overnemen.  Als dat nog steeds tegen een muur stuit  dan moeten we als medewetgever  gaan kijken of we niet in de wet moeten zetten dat er tot een sluitend handhavingssysteem overgegaan moet worden, met percentages van minimaal 90%."

De Drank- en Horecawet bepaalt dat geen alcohol mag worden verkocht aan jongeren onder de 18 jaar. Maar uit onderzoeken blijkt dat dit nog volop gebeurt; een studie in opdracht van het ministerie van VWS, eind vorig jaar, toonde aan dat in ongeveer de helft van de alcoholaankopen de wet niet werd nageleefd.

Jan Pollemans, franchisehouder van Albert Heijn, is net als verscheidene andere franchiseondernemers ontevreden over de volgens hen beperkte middelen die supermarktketens als AH, Jumbo en Spar ter beschikking stellen om de leeftijd te controleren van klanten die alcohol willen kopen.

Supermarkten leggen de verantwoordelijkheid voor de naleving van de leeftijdsgrens momenteel volledig bij de kassamedewerker. Hij of zij moet de leeftijd van de klant inschatten, in geval van twijfel vragen om een identiteitsbewijs en eventueel de verkoop van alcohol weigeren. Maar dat gaat vaak mis: kassamedewerkers schatten de leeftijd verkeerd in of laten de (te jonge) klant bewust door omdat zij met hen bevriend zijn of zich geïntimideerd voelen.

Hoewel er met Ageviewers al jaren een effectief controlesysteem bestaat, weigeren de grote supermarktketens dit in te voeren. Ageviewers neemt de controletaak van de kassamedewerker volledig over, omdat de klant via een kortstondige cameraverbinding wordt gecontroleerd door een controleur op afstand. Pas als die goedkeuring geeft wordt de kassa gedeblokkeerd en kan de verkoop doorgaan.

Volgens de supermarkten is het systeem klantonvriendelijk en duur, maar dit wordt tegengesproken door de Koninklijke Slijters Unie, die het systeem juist aanraadt aan haar leden. Momenteel gebruiken enkele tientallen zelfstandige slijters en een kleine supermarktketen Ageviewers. Het nalevingspercentage ligt tussen de 95 en 100 procent.

Pollemans en andere franchisers zouden het systeem graag invoeren, desnoods op eigen kosten. Maar daarvoor hebben zij de medewerking nodig van de moederorganisaties. Die moeten toestemming geven voor een zogeheten kassakoppeling: een verbinding tussen de kassa en het controlesysteem. Albert Heijn geeft die toestemming niet. Volgens Pollemans' advocaat De Korte ten onrechte: "AH heeft vorig jaar, in antwoord op een eerder verzoek van Pollemans, aangegeven dat hij moest wachten op een nieuw systeem. Dat blijkt niets anders te zijn dan de reeds bestaande 'kassablokkade', maar dan met een nieuwe code". Volgens de advocaat weet AH zelf ook dat dat systeem niet werkt. "Ik heb begin deze maand  een interne brandbrief gezien aan alle filiaalhouders en franchisenemers met daarin het 'alarmerend bericht'  dat het nieuwe systeem niet goed werkt." 

Argos onthulde in april diverse interne documenten waarin de sterke suggestie werd gewekt dat de supermarkten via branchevereniging CBL afspraken hebben gemaakt over hun keuze voor leeftijdscontrolesystemen. Geen enkel CBL-lid hanteert momenteel het Ageviewers-systeem. Sommige betrokkenen zeiden in Argos te vermoeden dat dit voortkomt uit angst voor omzetverlies als er te goed wordt gecontroleerd. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) onderzoekt momenteel of sprake is van kartelvorming om Ageviewers buiten de deur te houden.