Argos
A73-Zuid – Kroniek van een aangekondigde mislukking
Inleidende teksten:
Aankondiging Argos
40 jaar al wordt er gepraat over de aanleg van de A73 Zuid. De snelweg tussen Venlo en Roermond. En ondanks het kabinetsbesluit in 1995 dat de weg er moest komen ligt ie er nog altijd niet. Een dezer dagen zal duidelijk worden of aanleg op de oostelijke oever van de Maas, zoals gepland, door mag gaan. Het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij beslist dan of de weg een beschermd natuurgebied mag doorkruisen.
Ondertussen raken de gemoederen danig verhit. Bij voor- maar ook bij tegenstanders. Luistert u naar Argos:
Tekst 1
De emoties lopen hoog op bij de Roermondse wethouder Van Rey als het gaat om de aanleg van de snelweg A73 zuid. Het stuk snelweg tussen Venlo en Roermond dat er na tientallen jaren discussie en een kabinetsbesluit nog altijd niet is.
Tekst 2
Een fragment uit de promotiefilm waarmee de Provincie Limburg in 1995 de boer op ging. In een poging de Tweede Kamer ervan te overtuigen dat Limburg alleen gebaat was bij aanleg van een nieuwe snelweg op de oost oever van de Maas. Al 40 jaar wordt over de aanleg van deze nieuwe weg gesproken. De A-73 tussen Venlo en Roermond. . In 1995 was het zover. Het kabinet nam een definitief besluit.
Tekst 3
Het NOS-journaal van 1 maart 1995. Er was een einde gekomen aan een slepende kwestie. Het journaal van twéé maart:
Tekst 4
En motie in de Tweede Kamer zorgde voor een eindeloos en verhit debat met een voor alle partijen verrassend einde.
Tekst 5a
Het kabinet beslist dus voor aanleg op de oostelijke oever.
Wie denkt dat de uiteindelijke keuze van het kabinet in 1995 voor de oostelijke variant duidelijkheid bracht die komt bedrogen uit. Want tot op de dag van vandaag woedt de strijd om de weg voort. Hoe sterk zijn de juridische wapens van natuurbeschermers. En hoe ver reikt de arm van de Limburgse lobby?
Argos vandaag over een democratisch genomen besluit dat botst met strenge Europese regelgeving. Een kroniek van een aangekondigde mislukking.
Tekst 5b
Met de keuze voor de oostvariant negeren kabinet en kamer vreemd genoeg de uitkomsten van een belangrijk onderzoek. In 1993 is er namelijk een zogeheten Mer gemaakt. Een milieu-effektrapportage. Dat is een zwaarwegend onderzoek waarin bekeken wordt welke schade de weg aan de natuur zal aanrichten. Ondubbelzinnig bleek dat de oostvariant de meeste schade aanricht en bovendien veel duurder is dan de westvariant.
Tekst 6a
Democratische besluiten zijn hier in strijd met de wet, zegt Jaap Dirkmaat van de vereniging Das en Boom.
De aanleg van de A73 op de oostkant van de Maas mag volgens hem niet, vanwege de strenge Europese Habitatrichtlijnen. Deze richtlijnen wijzen gebieden aan waarin met uitsterven bedreigde dieren en planten ongemoeid gelaten moeten worden. De laatste jaren zien rechters er heel streng op toe dat deze Habitatrichtlijnen worden nageleefd.
En ook de Nederlandse natuurbeschermingswet zegt dat je deze beschermde planten en dieren niet mag verstoren of vernietigen.
Tekst 6b
Nadat het besluit was gevallen om de weg oostelijk aan te leggen, moest Rijkswaterstaat het tracé gaan voorbereiden. En daarmee zat Rijkswaterstaat met een probleem. Want eigenlijk MAG de weg niet op de oostoever, maar de politiek heeft nu eenmaal besloten dat ie daar WEL moet komen.
Daarom heeft Rijkswaterstaat het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij gevraagd om een ontheffing van die natuurbeschermingswet, zodat de weg wel door die beschermde gebieden kan worden aangelegd. Als die ontheffing wordt verleend, stappen natuurbeschermers naar de rechter.
Rob Prins is bij Rijkswaterstaat projectleider van de A73 :
Tekst 7
Het is duidelijk voor projectleider Rob Prins: in Limburg gaat het verkeer voor de natuur.
Rijkswaterstaat heeft ondertussen allerlei technische oplossingen bedacht om de natuur zo weinig mogelijk aan te tasten. Zoals bijvoorbeeld het aanleggen van dassentunnels, waardoor dassen de weg kunnen oversteken.
Maar behalve dassen zijn er op de oostoever nog veel meer beschermde planten en dieren:
Tekst 8
Bij Rijkswaterstaat staat inmiddels een gigantische doos met onderzoeken op tafel.
Rob Prins, de projectleider van de A73, laat onze verslaggeefster zien wat er allemaal gedaan moet worden om straks de rechter te overtuigen dat de aanleg van de weg op die oostoever, echt wel kan:
Tekst 9
Rob Prins doet onderzoek na onderzoek om ervoor te zorgen dat het Ministerie van Landbouw Natuurbeheer en Visserij straks een ontheffing afgeeft, zodat de A73 oostelijk kan worden aangelegd.
De dienst moet dus aantonen dat verkeersbelangen zwaarder wegen dan natuurbeschermingsbelangen. Maar is Rijkswaterstaat dan nog wel onafhankelijk?
Rob Prins:
tekst 10
Wethouder Jos Van Reij kan de natuurbeschermers inmiddels wel schieten. De oude zeer onveilige weg waar de A73 voor in de plaats moet komen, ligt er nog steeds en alleen al daarom is iedere vertraging voor hem onaanvaardbaar.
tekst 11
BREAKTEKST
U luistert naar de ochtenden, de VPRO met het programma Argos.
Vandaag over het gesteggel rond de aanleg van de A73 in Limburg, want moet ie nu oostelijk of westelijk van de Maas komen? Oostelijk zegt de politiek, westelijk zeggen de natuurbeschermers. Ondertussen verzamelt Rijkswaterstaat het ene onderzoek na het ander om aan te tonen dat het met de schade aan de natuur wel meevalt.
Das en Boom heeft alle nieuwe onderzoeken van Rijkswaterstaat afgelopen zomer opgevraagd, maar ze pas deze week gekregen.
Als wij erom vragen blijkt het om zo'n tien nieuwe onderzoeken te gaan.
De MER, de milieu-effect-rapportage uit 1993, blijkt dus op verschillende onderdelen een aantal keren overgedaan.
Jonathan Verschuuren is hoogleraar Europees en Internationaal milieurecht aan de Katholieke Universiteit in Tilburg.
Hij wijst op de zwaarwegende procedure die met zo'n MER gepaard gaat. Daarbij worden veel deskundigen ingeschakeld, er zijn hoorzittingen, en de procedure is met veel waarborgen omkleed.
Verschuuren heeft nog nooit van deze manier van onderzoeken gehoord. Hoogleraar Verschuuren:
Tekst 12
Jonathan Verschuuren, hoogleraar Europees en internationaal Milieurecht,
plaatst dus vraagtekens bij het nieuwe onderzoek van Rijkswaterstaat.
Uit die onderzoeken blijkt overigens dat de belangrijkste conclusie uit de milieu-effect-rapportage uit 1993 gehandhaafd blijft: bij aanleg van de weg op de oostoever is de schade aan de natuur het grootst.
Projectleider Rob Prins van Rijkswaterstaat beaamt dat. Doet Rijkswaterstaat nu dan onderzoek naar aanleg van de weg op de westelijke oever? Rob Prins:
Tekst 13
Rob Prins beaamt dus dat aanleg op de westoever kan. Maar zo zegt hij, met nieuwe onderzoeken hebben we aangetoond dat het belangrijk is dat die weg oostelijk komt, want dat is beter voor het verkeer, het is gewoon te druk op de oostoever.
Hoogleraar Milieurecht Verschuuren verbaast zich erover dat Rijkswaterstaat zich zo aan dat nieuwe onderzoek blijft vasthouden. Want het gewenste doel, namelijk het verkrijgen van een ontheffing van de natuurbeschermingswet loopt grote kans te sneuvelen op strenge criteria in die wet en ook in de Habitatrichtlijnen. En dat zijn strenge Europese richtlijnen die zeldzame dieren en planten moeten beschermen:
Tekst 14
Inmiddels heeft de Europese Commissie een onderzoek ingesteld om te kijken of aanleg op de oostoever van de Maas in strijd is met de Europese natuurbeschermingsregels. Groen Links Europarlementariër Alexander de Roo had daarom gevraagd.
Tekst 15
Terug naar het stadhuis in Roermond, waar wethouder van Reij de discussie over de A73 inmiddels spuugzat is. We confronteren hem met de uitspraak van Rijkswaterstaat dat de weg best aangelegd kan worden op de westoever:
Tekst 16
Een fragment uit de promotiefilm waarmee de provincie Limburg in 1995 de tweede kamer, naar nu blijkt, succesvol overtuigde van de voordelen van aanleg op de oostoever van de Maas. Alleen kloppen de feiten niet.
Uit de milieu-effect-rapportage bleek juist dat de westoever-variant beter is voor de natuur. En bovendien was die variant veel goedkoper, zo bevestigt ons woordvoerster Anna Bekius van het ministerie van Verkeer en waterstaat.
Het promotiefilmpje gaat nog verder en zegt dat Limburg de aanleg van de weg oostelijk niet bepleit omdat dit beter zou zijn voor de economische groei.
Maar Roermond is juist gebaat bij aanleg op die oostoever, daar verrijzen allerlei bedrijventerreinen die door de nieuwe weg ontsloten moeten worden. En Roermond heeft geld geleend om die bedrijventerreinen te kunnen ontwikkelen. We vragen wethouder van Reij hoeveel geld Roermond daar ingestoken heeft:
Afkondiging
We hebben uiteraard ook het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij om een reactie gevraagd. Maar omdat er binnenkort een uitspraak over de ontheffingsaanvraag verwacht wordt, wil het ministerie met een reactie wachten.
Wel bevestigt het ministerie dat nieuwe onderzoeken van Rijkswaterstaat ook door het ministerie weer aan een contra-expertise onderworpen worden. En ook de ANWB pleit voor het opnieuw onder de loep nemen van de west-variant. U begrijpt: onderzoekend Nederland is nog wel even bezig.
Argos werd deze week gemaakt door Annemiek van der Laan, Kees van den Bosch, Stefan Heijdendael, Rinse Blanksma, Paul Schoenmaker en Marwil Straat.