De Britse psychoanalyticus Darian Leader heeft bewezen dat hij in staat is om ingewikkelde psychiatrische onderwerpen voor een breed publiek toegankelijk te maken. Dit talent heeft hij opnieuw aangeboord bij het schrijven van zijn nieuwste boek, Het nieuwe zwart. In dit werk zet hij uiteen waarom depressiviteit volgens hem verkeerd wordt aangepakt door moderne medici. Leader is van mening dat zwaarmoedigheid een belangrijke functie vervult en ongeluk daarom doorlééfd moet worden.
Darian Leader & Marcel Möring
De Britse psychoanalyticus Darian Leader zet in 'Het nieuwe zwart' uiteen waarom depressiviteit volgens hem verkeerd wordt aangepakt door moderne medici. Marcel Möring spreekt over zijn roman 'Louteringsberg', over de schrijver Marcus Kolpa die op zoek gaat naar het geheime verleden van zijn moeder.
Darian Leader merkt in Het nieuwe zwart op dat er een groot verschil bestaat tussen de wijze waarop depressiviteit enkele tientallen jaren geleden werd benaderd en de manier waarop dit vandaag de dag gebeurt. In het verleden werd er uitgebreid onderzoek verricht naar de achterliggende problematiek van de depressieve persoon. “Tegenwoordig wordt bij de behandeling van depressies voornamelijk gekeken op welke medicijnen patiënten reageren,” aldus Leader. Met andere woorden: alleen de symptomen van depressiviteit worden nog aangepakt, voornamelijk door het verstrekken van medicatie. Medicijnen zijn immers relatief goedkoop en lossen de symptomen van depressie vaak snel op. De markt in antidepressiva heeft zich in de loop der jaren dan ook ontwikkeld tot een miljardenindustrie.
Toch heeft Leader met Het nieuwe zwart niet de zoveelste aanklacht tegen de farmaceutische industrie geschreven. Het is vooral een pleidooi vóór het vermenselijken van de behandeling van depressieve patiënten. In zijn boek schrijft Leader dat hij ervoor pleit om wat wij depressie noemen te beschouwen als een reeks van symptomen die voortkomen uit complexe, unieke menselijke levensgeschiedenissen. Om die levensgeschiedenissen te achterhalen, is het noodzakelijk om tijd en geld te investeren. “We hebben tegenwoordig niet meer de tijd om met de patiënten te praten, terwijl dit wel nodig is. We moeten verhalen construeren, in plaats van pillen nemen.”
Leader bekritiseert ook het hedendaagse onafgebroken streven naar geluk. Wegens dit streven lopen mensen tegen problemen aan, onder meer bij het verwerken van een sterfgeval. “Over het overlijden van een naaste kun je niet heenkomen; je moet een manier vinden om zijn of haar afwezigheid deel uit te laten maken van je leven,” aldus Leader. Het streven naar geluk sluit volgens hem naadloos aan bij het streven naar ééndimensionaliteit dat binnen onze maatschappij de maatstaf is. “Waarom streven we niet naar een combinatie van geluk en verdriet? Waarom willen we onze complexe aard verloochenen? Wij mensen zijn complexe, tegenstrijdige wezens. Er moet ruimte worden gemaakt om dat te erkennen.”
Marcel Mörings nieuwste roman Louteringsberg is het tweede deel van een trilogie, waarvan het boek Dis (2006) het eerste deel uitmaakt. Louteringsberg gaat over de schrijver Marcus Kolpa, een man van middelbare leeftijd, die al jaren met een writer's block kampt. Na het overlijden van zijn naar Israël geëmigreerde moeder komt hij erachter dat niemand daar van Marcus zijn bestaan afweet. Om het geheime leven van zijn moeder te kunnen ontrafelen, gaat hij op zoek naar zijn familiegeschiedenis. Deze zoektocht zorgt ervoor dat hij uit een jarenlang isolement raakt, het brengt hem op het spoor van zijn onbekende vader en het leidt tot kennis over de verdwijning van zijn vrouw.
In de romans van Marcel Möring speelt de persoonlijke geschiedenis van de auteur steeds een belangrijke rol. Met name Mörings Joodse achtergrond is in al zijn boeken terug te vinden. Zo wordt in Dis het verhaal verteld van Jakob Noach, een Joodse man die de Tweede Wereldoorlog ternauwernood heeft overleefd. Zijn ouders en broer zijn in de oorlog omgekomen - een gebeurtenis die Noach zijn leven lang achtervolgt. Ook in Louteringsberg verwerkte Möring autobiografische gegevens. Net als Marcus Kolpa weet ook Marcel Möring bijvoorbeeld vrijwel niets over het verleden van zijn moeder. Het onderwerp is zo pijnlijk dat hij hier onmogelijk met zijn moeder over kan spreken.
“Je bént je geschiedenis,” zegt Möring, waarmee hij aangeeft dat je identiteit mede wordt bepaald door je eigen geschiedenis en door die van je voorouders. Volgens Möring zal daarom iedereen met een incompleet levensverhaal proberen dit verhaal te reconstrueren. Möring zelf kon niet bij zijn familie terecht met vragen over zijn familiegeschiedenis, en was daarom aangewezen op de verhalen die hij zelf creëerde. Al zijn boeken, hoe verschillend ze ook zijn, gaan volgens Möring uiteindelijk over het reconstrueren van geschiedenissen.
De geschiedenis die Marcus Kolpa tracht te reconstrueren hangt niet alleen nauw samen met gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog, maar ook met de ontwikkelingen in de jaren tachtig. Een belangrijke gebeurtenis in Louteringsberg is de verdwijning van Marcus’ vrouw in 1983, en dit jaartal is niet willekeurig gekozen. Möring beschouwt de jaren tachtig als een scharnierpunt in de Nederlandse geschiedenis – het moment waarop Nederlanders hun idealen en religies verloren. Het verdwijnen van ideologische denkbeelden wordt door Möring geïllustreerd aan de hand van zijn eigen ervaringen in extreemlinkse kringen. Binnen deze groep deelde iedereen dezelfde overtuigingen, maar het werd Möring al snel duidelijk dat deze ideologie niet was gebaseerd op een langdurige denkproces. “Deze mensen waren zwanger geworden van een ideologie, eigenlijk vooral omdat het in de mode was.”