Van de hand van Cees Nooteboom verschenen in de loop der jaren essays, dichtbundels en romans. Minstens zo bekend en geliefd werd hij echter met zijn literaire reisverhalen. Aanvankelijk gingen die verhalen over Oost-Europa, waar Nooteboom getuige was van zowel de Hongaarse opstand in 1956 als van de val van de Berlijnse Muur in 1989. Inmiddels reist Nooteboom tot ver over de grenzen van Oost-Europa. In zijn meest recente reisbundel, Scheepsjournaal, beschrijft hij zeven reizen naar alle uithoeken van de wereld. Met deze bundel won Nooteboom deze week de VPRO Bob den Uyl Prijs 2011 voor het beste literaire reisboek van het afgelopen jaar.
Boeken
Cees Nooteboom
Cees Nooteboom spreekt over zijn nieuwe reisbundel 'Scheepsjournaal'. In dit boek beschrijft hij zeven reizen naar alle uithoeken van de wereld; van bekende bestemmingen als Mauritius en Kaap Hoorn naar minder bekende locaties als de meest noordelijke stad op aarde.
‘De grote reiziger van de Nederlandse literatuur’, ‘onze grootste kosmopoliet’, ‘de nestor van de reisliteratuur’ en ‘Meneer Europa’ zijn slechts enkele van de bijnamen waarmee Cees Nooteboom in de loop der jaren is omschreven. Ze maken onmiddellijk duidelijk dat het handelsmerk van Nooteboom zijn wereldburgerschap is; niet alleen omdat het gebied waarover hij schrijft vrijwel de hele wereld omvat, maar ook omdat het werk van Nooteboom inmiddels in een groot aantal talen is gepubliceerd. Bovendien leidt Nooteboom ook het leven van een kosmopoliet: hij woont zowel in Nederland als in Berlijn en op Corsica.
Bij de prijsuitreiking van de Bob den Uyl Prijs deelde Nooteboom een anekdote uit zijn jeugd met het publiek. Hij vertelde dat hij op achttienjarige leeftijd, ogenschijnlijk uit het niets, tegen zijn moeder zei: “Ik wil weg.” Nu, zestig jaar later, vindt Nooteboom het nog steeds moeilijk om die opwelling te verklaren. Hij vermoedt dat het een instinct of intuïtie was die hem uit zijn toenmalige woonplaats Tilburg wegvoerde. Als tiener in de jaren vijftig wist hij immers niets van de wereld: “Er was een wereld en je wist dat die er was, en die wilde ik zien, en dat ben ik mijn hele leven blijven doen.”
Ook nu nog, op 77-jarige leeftijd, reist Nooteboom de wereld rond. In Scheepsjournaal beschrijft hij reizen naar bekende bestemmingen als Mauritius en Kaap Hoorn, maar ook naar minder bekende locaties als de meest noordelijke stad op aarde (Kirkenes in Noorwegen) en de meest zuidelijke (Ushuaia in Argentinië). Kenners van Nootebooms oeuvre weten dat zijn reisverhalen meer zijn dan droge omschrijvingen van ver gelegen oorden en hun exotische bewoners. Iedere reisbestemming of reis an sich is voor Nooteboom aanleiding tot overpeinzingen over lokale literaire helden en historische gebeurtenissen. In dit opzicht is Scheepsjournaal typisch Nooteboomiaans: er staan verwijzingen in naar onder meer Cervantes, Slauerhoff, Magelhaen, W.F. Hermans en Don Quichot. De reisverhalen van Nooteboom zijn daarom niet simpelweg reisboeken, maar kunnen met recht als ‘reisliteratuur’ worden bestempeld.