Boeken

A.H.J. Dautzenberg & Hans Goedkoop

Boeken start het nieuwe seizoen met twee eerbetonen. In de roman ‘Extra tijd’ portretteert schrijver A.H.J. Dautzenberg zijn stervende vader. En historicus Hans Goedkoop is te gast, die in ‘De laatste man’ het leven van zijn grootvader - een generaal-majoor in Nederlands-Indië - reconstrueert.

Hij heeft de afgelopen twee jaar nogal wat ophef veroorzaakt. Zijn naam dook op als auteur van gefingeerde interviews, hij bracht een debat teweeg rondom nierdonatie en werd bedreigd omdat hij openlijk steun betuigde aan pedofilievereniging Martijn. In dezelfde periode publiceerde hij maar liefst vier boeken. Met zijn laatste roman Extra tijd, waarin hij zijn stervende vader portretteert, laat A.H.J. Dautzenberg zich van zijn meest kwetsbare kant zien. Wat moet je doen als je vader nog kort te leven heeft?

De zeventigjarige Gustaaf Meulenberg is zijn hele leven al supporter van de plaatselijke voetbalclub Roda JC. Terwijl hij stervende is aan kanker, vecht zijn favoriete club tegen degradatie. Hij verlangt naar de dood, maar hij wil niet sterven voordat zijn club veilig is en daarmee behouden blijft voor de Eredivisie.

Marcel is een zoon van Gustaaf, de helft van een tweeling. Hij heeft economie gestuurd, woont in Tilburg en timmert aan de weg als schrijver en dichter. Een personage die veel gelijkenissen kent met A.H.J. Dautzenberg. Marcel keert terug naar zijn geboorteplaats Kerkrade om zijn vader bij te staan. Thuis probeert hij zich op allerlei manieren nuttig te maken, maar er ontstaan ook veel ongemakkelijke situaties. In zijn hoofd voert hij ondertussen gesprekken met een denkbeeldige en een in het zwart geklede cowboy die over het lot van zijn vader lijkt te beslissen. Tenslotte plaatst een goed bewaard familiegeheim de onderlinge verhoudingen in een nieuw perspectief.

Met Extra tijd schetst A.H.J. Dautzenberg niet alleen een persoonlijk portret van zijn vader. Hij laat ook zien hoe het is om op te groeien in een klassieke arbeidersgezin in de Oostelijk Mijnstreek, een regio in Zuid-Limburg waar men met een collectief minderwaardigheidscomplex lijkt te kampen. Hoe kun je je daarvan bevrijden?

De grootvader van historicus Hans Goedkoop was na de Tweede Wereldoorlog kolonel van het KNIL in Nederlands-Indië. Later werd hij bevorderd tot generaal-majoor en ontving hij voor zijn inzet een belangrijke onderscheiding. Terug in Nederland werd hij echter op een zijspoor gezet, hij kreeg een functie als adviseur bij de locale brandweer. Waarom bleef een raadsel. In het boek De laatste man. Een herinnering reconstrueert Goedkoop waarom de carrière van zijn grootvader zo’n vreemde wending kreeg.

Op een dag kreeg Hans Goedkoop, presentator van het programma Andere Tijden, een videoband in handen waarop zijn grootvader D.R.A. van Langen te zien was. Beelden van het bioscoopjournaal uit 1949 over het vertrek van de troepen uit Djokjakarta. Na het zien van de beelden zocht hij contact met zijn moeder. Wat wist zij nog van haar vader? Maar ze reageerde (wederom) ontwijkend. Na het overlijden van zijn moeder hield hem de vraag bezig: Wat was er daadwerkelijk in Indië gebeurd? Hij besloot om zelf op onderzoek uit te gaan.

Na de onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië in 1949 had generaal-majoor Van Langen de taak om zijn troepen te demobiliseren. De Nederlanders die deel uitmaakten van het leger gingen terug naar huis, terwijl de inlandse troepen (zo'n tachtig procent van het totaal, onder wie veel Molukkers en Ambonezen) opgingen in het nieuw te vormen Indonesisch leger onder leiding van Soekarno – tegen wie paradoxaal genoeg de politionele acties tot voor kort gericht waren.

De grootvader van Hans Goedkoop vond het onverantwoord dat die manschappen zich in zo’n krankzinnige positie verkeerden. Hij koos de kant van zijn manschappen en uitte veelvuldig zijn kritiek in Den Haag. Hij wees de politci op een gebrek aan moraal. Het kwam hem duur te staan, de waarheid mocht klaarblijkelijk niet gehoord worden.