Boeken

Joost Zwagerman & Ben Katchor

In VPRO Boeken twee gesprekken met auteurs die dit weekend op Crossing Border optraden. De Amerikaanse cartoonist Ben Katchor vertelt over zijn strip 'Hand-drying in America and other stories'. En Joost Zwagerman komt praten over het tweedelige 'Americana. Omzwervingen in de Amerikaanse cultuur'.

Hij noemt het zijn levenswerk. Je mag hem er 's nachts voor wakker maken. Schrijver Joost Zwagerman is gefascineerd door de Amerikaanse kunst en cultuur en schreef er 25 jaar essays over. Die zijn nu in 1200 pagina’s gebundeld tot Americana. En hij heeft zelfs nog moeten schrappen.

Al tijdens zijn tienerjaren in Alkmaar droomde Zwagerman over Amerika, waar de mensen niet gehinderd worden door Hollandse schuchterheid en bescheidenheid. Ervaarde hij De avonden van Gerard Reve op de middelbare school als een goed boek, Cather in the rye van J.D. Salinger verpletterde hem. Hier begon zijn liefde voor Amerika dan ook mee. De vijfhonderd essays die hij aan zijn droom wijdde vormen een voortgaande vlucht van enthousiaste verwondering. Zwagerman noemt zich dan ook een 'onverbeterlijk escapist'. Wat vindt hij in Amerika?

Hij vindt er schrijvers die over hun eigen tijd durven te schrijven. Hij vindt er kunstenaars die werk maken dat groter is dan henzelf, en die die ambitie ook hebben, en dat maakt Zwagerman eindeloos gelukkig. De positieve levenshouding van de Amerikanen past bij zijn eigen vitale instelling. In Americana vind je dan ook vooral 'mensen die meer dan een belofte zijn'; winnaars, vechters en grote namen: bijvoorbeeld Andy Warhol, Madonna, Philip Roth, John Updike, David Eggers, Jonathan Franzen, Mark Rothko, Edward Hopper, Jackson Pollock, Marilyn Monroe, James Dean.

'Ik ben een Amerikaan, geboren in Alkmaar', zo noemt Zwagerman zichzelf. En nu Americana er is hoeft hij dat nooit meer uit te leggen of te vertellen.

Ben Katchor is een kritische kijker. Dit zorgt voor treffende observaties in zijn graphic novel Hand-drying in America and other stories. Zo ageert hij bijvoorbeeld in dit boek over moderne architectuur tegen 'handige hoekoplossingen' en zoals de titel al zegt, de 'lauwe adem van de elektrische handendroger'.

Katchor werkt voor het Amerikaanse design- en architectuurblad Metropolis. Hierin publiceert hij sinds 1998 over de stad en de emoties die een mens in een stadse omgeving kan ervaren. De zijn nu gebundeld in Hand-drying in America and other stories, een kartonnen boek van groot formaat.

De argwaan die Katchor voor het moderne leven voelt, komt duidelijk tot uiting in zijn venijnige en grappige cartoons. Zo sterven toeristen van verveling als ze langs een ellenlange muur lopen zonder ramen. En in The Body-Heat Snatcher wekt een man energie op voor zijn huis door met een apparaatje lichaamswarmte op te vangen dat achterblijft op metrostoelen of aan openbare telefoons.

Bij Katchor is er veel aandacht voor de tekst. De tekeningen zijn een podium waarop personages een verhaal vertellen; hieraan merk je ook dat Katchor meewerkte aan een aantal theaterproducties. Een commentaarstem omlijst de gebeurtenissen veelvuldig met achtergrondinformatie en kanttekeningen. Dit terwijl de meeste striptekenaren in hun cartoons liever filmische effecten gebruiken. Het maakt Katchor naast striptekenaar ook schrijver.

Lees ook: Wim Brands over Ben Kathor.