Boeken

René Gude

René Gude, filosoof en tot kort geleden Denker des Vaderlands, is gisteren op 58-jarige leeftijd overleden. Als stand-up filosoof beantwoordde René Gude (levens)vragen van het publiek door te putten uit de opgedane wijsheid en de schatkamer van de filosofie. Voor het boek 'Stand-up filosoof' vuurde Wilma de Rek, journalist van de Volkskrant, honderden vragen af op René Gude. Ze gaan over leven, liefde, cynisme, kennis, de ander en veel meer. Wim Brands nam met René Gude de antwoorden door.

Volgens Plato is filosofie de kunst om te leren sterven. Het besef van de onvermijdelijke eindigheid van het leven beïnvloedt de manier waarop het individu naar dat einde toeleeft. Toen filosoof René Gude te horen kreeg dat hij botkanker had, ondervond hij de waarde van de filosofie. Met denken, redeneren en discussiëren lukt het hem in evenwicht te blijven. In het boek Stand-up filosoof geeft hij antwoord op honderd (levens)vragen die hem door journaliste Wilma de Rek werden voorgelegd.

René Gude is een van de grondleggers van de publieksfilosofie. Hij was (mede-)oprichter van Filosofie Magazine, waarvan ook hij lange tijd hoofdredacteur is geweest. Afgelopen zaterdag nam hij afscheid als directeur van de Internationale School voor Wijsbegeerte in Leusden. Zijn ziekte dwong hem zijn werkzaamheden neer te leggen. Ruim vijf jaar geleden werd bij Gude botkanker geconstateerd. De tumor in zijn been werd verwijderd, maar de kanker kwam terug. Het been moest worden geamputeerd. En nog altijd is hij niet genezen. Volgens de artsen heeft hij een zeer kleine kans om de komende paar jaar te overleven.

Hoe slaag je er vervolgens in om mentaal overeind te blijven? Volgens Gude moet je de angst en het verdriet accepteren, maar de emoties moeten niet kunstmatig worden verlengd. 'Je moet je verstand richting geven, de filosofie bedrijven, zodat je niet de verkeerde kant op gaat.' De mens beschikt over een vreemd vermogen: scepsis. Je moet durven twijfelen, zegt Gude, omdat in de meeste gevallen namelijk weinig of niets met zekerheid kan worden gezegd.

Gude kijkt op een andere manier naar onsterfelijkheid door niet het individu maar de mensheid centraal te stellen. 'De mensheid is er al veel langer dan ik en gaat hopelijk nog veel langer door. Die is niet oneindig, maar wel aanzienlijk onsterfelijker dan ik.’ Volgens Gude is dat de plaats waar je de zin van een leven moet zoeken.

Filosofie is uiteindeliijk niet meer dan humeur-management, zegt Gude. Het vinden van de balans tussen alle emoties die voortdurend met je op de loop willen gaan. Hij wijst op de uitspraak van de Franse filosoof René Descartes, die onverschillligheid de laagste graad van vrijheid noemde. 'Als je onverschillig bent, dan heb je je even losgemaakt van alles wat er om je heen is. Door je los te maken creeër je een begin voor het bereiken van een eigen beslissing, een eigen oordeel en een eigen vrijheid.'