Jeroen Brouwers verlaat zijn Belgische boshut hoogst zelden, maar voor Wim Brands maakte hij een uitzondering. In de laatste Boeken van het jaar is hij te gast. Katja de Bruin las Het hout.

Mark Freelink is ‘honingblond’ en ‘romig bleek als een cherubijn op schilderijen’. Een verlegen, tenger jongetje van veertien dat zijn best doet om niet op te vallen in de klas. Tevergeefs. ‘Het schoolhoofd houdt van blond waar hij zelf geen haar meer heeft, behalve roestige wimpers en wenkbrauwsprieten.’ BAM. Op pagina veertien van Het hout, de verpletterende roman van Jeroen Brouwers, weet je al dat er geen ontsnappen aan is voor Mark Freeling. Het hout speelt zich af op een jongenspensionaat, ‘Sint Jozef ter Engelen, gesitueerd in het afgelegenste zuidoosten van Nederland.’ Het is begin jaren vijftig, de buitenwereld dringt nauwelijks binnen door de kloostermuren. Alleen de overste mag de Volkskrant, dagblad voor katholiek Nederland, lezen. De overige broeders wijden zich aan het kloosterleven, en aan de opvoeding en scholing van de aan hen toevertrouwde jongens.

Brouwers gaat recht op zijn doel af. Zodra hij duidelijk heeft gemaakt dat schoolhoofd Mansuetus het op Mark Freelink heeft voorzien, kun je je als lezer niet meer ontworstelen aan zijn genadeloze greep. Er volgen zenuwslopende pagina’s waarin Brouwers de verstikkende sfeer zo akelig goed weet op te roepen dat je je met broeder Bonaventura, die ons dit verhaal vertelt, binnen die kloostermuren waant. Met bonkend hart lees je verder, veroordeeld tot de rol van machteloze toeschouwer. Vervuld van walging voor al die zwetende, aaiende, wrijvende en hijgende broeders, vergeet je bijna te genieten van de wervelende taal van Brouwers. Het schoolhoofd, met zijn ‘zwetende rodekoolhoofd’ is behaard ‘als een bosvarken’. ‘Ik zag zijn smalle enkeltjes in de sandalen, zoals ook een log everzwijn op slanke pootjes staat.’