Boeken

Michel Krielaars & Tijs Goldschmidt

Michel Krielaars vertelt over zijn nieuwste boek 'Het Brilletje van Tsjechov': een verslag van zijn reizen door Rusland in de voetsporen van Anton Tsjechov (1860-1904). Ook te gast is schrijver en bioloog Tijs Goldschmidt over 'Vis in Bad: nieuwe beschouwingen over mensen en dieren.' Met zijn beschouwingen wil Goldschmidt de kloof tussen alfa, bèta en gamma overbruggen.

Michel Krielaars is nu chef van NRC Boeken, maar tot 2012 was hij correspondent in Moskou voor diezelfde krant. Voor zijn boek Het brilletje van Tsjechov reisde hij door het hedendaagse Rusland, dat nog angstaanjagend veel lijkt op het Rusland van Tsjechov, 100 jaar geleden.

‘Als een briesje kwam Rusland mijn leven binnenwaaien. Het was begin jaren zeventig en de VPRO zond De dame met het hondje uit, een zwart-witspeelfilm uit 1960 van de Russische regisseur Iosif Chejfits, gebaseerd op het gelijknamige verhaal van Anton Pavlovitsj Tsjechov.’ Zo begint zowel de reis als het boek van Krielaars. ‘In een cafeetje op de boulevard, waar hoofdrolspelers Ija Savvina en Aleksej Batalov voor het eerst met elkaar aan de praat raken, lieten regisseur Chejfits en Tsjechov me op een windstille, warme zomerdag kennismaken met een tragiek van het leven die alleen in Rusland lijkt te bestaan en in een wervelwind alles en iedereen met zich meesleurt.’
 

Door Tsjechov achterna te reizen probeert Michel Krielaars het land te beschouwen en te doorgronden. Politie, politiek, drankzucht, de staat van ziekenhuizen, het gebrek aan hygiëne, de positie van de vrouw: het is niet allemaal even fraai wat hij tegenkomt. De schrijver reist kriskras door heel Rusland — van Moskou tot Vladivostok en van Tomsk tot Sint-Petersburg — en sprak net als Tsjechov met heel gewone mensen voor zijn verhaal. Arbeiders, winkeliers en boeren hebben moeite hebben te overleven in een archaïsche maatschappij. 

Tijs Goldschmidt is essayist en bioloog. Zijn bekendste boek is Darwins Hofvijver. Nu verschijnt de essaybundel Vis in bad.

Goldschmidt is een meester in associatief denken. Misschien komt dat omdat hij graag lummelt. In Vis in bad vraagt hij zich af of dieren wel eens lummelen. Hebben dieren vrije tijd? Wat is de functie daar dan van? Een torenvalk op een paaltje lijkt zijn tijd te verlummelen. Maar misschien verzamelt hij wel informatie.

Een mens komt misschien wel op de beste ideeën als hij niets doet. Goldschmidt werkte lang veel te hard, om zijn vader tevreden te maken. ‘Homo universalis wilde ik worden; idioot ambitieus natuurlijk,’ zegt hij in een interview. Sinds zijn dood is hij meer gaan lummelen. ‘Eigenlijk is dit boek mijn coming-out als lummelaar.'

Volgens Goldschmidt is de kloof tussen mens en dier geforceerd: 'Ik stoor me eraan dat de mens per definitie boven het dier wordt gesteld. De overgang tussen mens en dier ligt gradueel. Vind ik. Maar soms verander ik even van gedachten.' Ondanks of juist dankzij het lummelen is Tijs Goldschmidt toch met deze nieuwe bundeling beschouwingen over mensen en dieren gekomen.