De relatie tussen Iran en het westen is vaak problematisch. Pas sinds kort lijkt de spanning iets uit de lucht door het nucleaire akkoord dat is gesloten. VPRO Import zond de afgelopen weken een driedelige docu uit over de relatie Iran en het westen. Daarbij kwamen prominente regeringsleiders aan het woord. Bekijk het drieluik hier online.

twitter #vproimport

deel 3: Nucleaire confrontatie 2001:heden

Uitzending 30 januari

President Obama wil onderhandelingen met Iran. In de serie Iran en het Westen is te zien hoe Iran en het Westen in het verleden met elkaar samenwerkten betreffende Afghanistan.

Een dag vóór 9/11 waarschuwde de Russische president Poetin zijn toenmalige Amerikaanse collega George Bush jr, dat Al Qaeda iets van plan was. De geheime dienst van Iran was van mening dat alleen Al Qaeda daar achter kon zitten.

Deze opvatting van Iran bleek veel te betekenen.
President Mohammad Khatami legt uit waarom Iran Amerika heeft geholpen om een snelle militaire overwinning op de Taliban te bewerkstelligen. Amerika dacht dat de Taliban ook hun vijand was. Als Amerika de Taliban omver zou gooien, zou dat ook in het belang van Iran zijn. Maar aan de samenwerking kwam een einde toen President Bush besloot dat Iran behoorde tot ‘De as van het kwaad’. Jack Straw en de Iraanse president Khatami vertellen hoe Khatami op de vooravond van de oorlog tegen Irak aanboden om te helpen om van Saddam Hoessein af te komen.

Regie: Paul Mitchell

hoe zat het ook alweer met die nucleaire deal?

Luister en kijk hier het korte nieuws hierover: de deal, de afspraken.

Deel 2: De Paria Staat, 1982-2001

uitzending 23 januari

In 1982 heeft Iran een nieuw export product; de Islamitische Revolutie. Twee topbevelhebbers van de Iranese Revolutionaire Garde beschrijven hoe zij hun Hoogste Leider Ayatollah Khomeini er toe overhaalden om hen Hezbollah in Libanon te laten lanceren, financieren, bewapenen en trainen. De generaals Mohsen Rezaee and Mohsen Rafiqdoust vertellen over de zelfmoordbommen op de Amerikaanse Marine Barakken in Beiroet waar 243 soldaten op vredesmissie om het leven kwamen. Ook de twee belangrijkste mannen in de geschiedenis van Iran sinds de dood van Ayatollah Khomeini in 1989, komen aan het woord; Hashemi Rafsanjani, president van Iran 1989-1997 en Mohammad Khatami, president van Iran 1997-2005. Ze hebben nog nooit een interview gegeven waarin ze zoveel details worden vrijgegeven over de manier waarop zij de crisis met het Westen destijds aanpakten.

Deze aflevering beschrijft ook hoe Saddam Hussein chemische wapens tegen Iran gebruikt en hoe de Verenigde Naties er niet in slaagt Irak te veroordelen wegens het schenden van de conventies van Geneve. George Shultz zegt daarover: “It’s a very hard balance. You want them to stop using the chemical weapons. At the same time, you don’t want to see Iran win the war.”

Regie: Delphine Jaudeau 

Deel 1: De man die de wereld veranderde, 1978-1981

Uitzending 16 januari

Voormalig president van Amerika, Jimmy Carter, vertelt hoe vernederend het was, toen Washington destijds niet in staat was om de Amerikaanse gijzelaars uit de Amerikaanse ambassade in Teheran vrij te krijgen. Hij verloor hierdoor het presidentschap. Topambtenaren van toen vertellen hun kant van het verhaal, waaronder vice president Walter Mondale, adviseur nationale veiligheid Zbigniew Brzezinski en Iran specialist van de nationale Veiligheidsraad Gary Sick.

De fouten die President Carter toen maakte, worden door hem zelf en zijn collega’s openlijk beschreven. Carter gaf de Sjah van Iran, toen de oppositie tegen zijn regime gewelddadig werd, het advies zowel streng te zijn als concessies te doen. De Sjah ging te rade bij de Amerikaanse ambassadeur.

Verder ook aandacht voor de Iraanse kant van de geschiedenis. Belangrijkste sleutelfiguren rondom Ayatollah Khomeini vertellen over hun aandeel in de confrontatie met Amerika, zoals de eerste Minister buitenlandse zaken Ebrahim Yazdi, de adviseur van Ayatollah Khomeini; Sadeq Tabatabai, de man die ook onderhandelaar was met Warren Christopher, de Amerikaanse vertegenwoordiger en Ayatollah Montazeri, de man waarin Khomeini zijn opvolger zag.

Regie: Dai Richards
 

Drieluik Iran and the west

    • VPRO Import is de wekelijkse rubriek voor aangekochte buitenlandse documentaires. Met de mooiste verhalen uit heel de wereld, waaronder veel prijswinnaars en festivalfavorieten.