Wat was jouw blikverruimende reiservaring? VPRO Buitenland ontving op deze oproep talloze mooie foto's en verhalen. Bruni Mortier deelde gadgets uit op het dak van de wereld.

Met jeeps vanuit Chengdu het Tibetaanse gebied binnenrijden met als eindbestemming Lhasa is de realisatie van een oude droom. In dit Shangri-la kan ik aan den lijve ervaren hoe woest de Gyalong, een zijrivier van de Yangtze, zijn water doorheen de steile rotswanden stuwt, hoe ijl en klam de lucht aanvoelt op de meer dan 4000 meter hoge toppen en hoe devoot de Tibetanen hun pelgrimstocht naar het vereerde Lhasa uitvoeren.

Dagelijks kom ik pelgrims tegen die in leren schorten het soms 2000 km lange traject naar hun heilige stad afleggen door zich languit op de grond te werpen en mantra’s te prevelen. Vaak zijn ze vergezeld van supporters die de houten karren met proviand en slaapzakken glimlachend tegen de steile hellingen omhoog duwen. Het belangrijkste doel in hun leven komt met elke stap dichterbij: de Jokhangtempel in Lhasa waar ze zullen neervallen voor het beeld van Jowo Shakyamuni, dat de Boeddha voorstelt toen hij 12 jaar oud was.

We volgen de noordelijke route van de Sichuan-Tibet Highway, rijden langs duizelingwekkende dieptes en over de hoogste passen van de wereld. Tussen de flanken van de grijs-bruine hellingen liggen kleine nederzettingen met groene velden, wat schaarse bomen en lage witte huizen met platte daken. Menselijke aanwezigheid blijkt uit kleurige gebedsvlaggetjes, mani-stenen en inscripties in de rotsen.

Het boeddhistische geloof is hier letterlijk rotsvast en reist als een rode draad mee doorheen het landschap. We rijden langs vier bergpassen waarvan de Jape La (4680 m) de hoogste is. Wanneer we op de top halt houden plakt de ijzige lucht zich vast aan je huid en kleren. Je ademt langzamer en zo diep mogelijk. Naast een houten bankje staat een Tibetaan zijn koopwaar aan te prijzen. Van de paarsgrijze knolgewassen en struikjes met groene blaadjes en vuurrode takjes wordt een extract gemaakt tegen de gevreesde hoogteziekte. Maar daar hebben we geen last van en het landschap rondom is zo betoverend en irreëel dat je je op een andere planeet waant. Planeet Tibet maar er zijn geen ‘stormtroopers’ om haar te beschermen. Weerstand en verzet zijn begrippen die niet thuis horen in de vredelievende boeddhistische leer van wijsheid en mededogen.

Klooster Wara Gonpa

Die filosofie wordt onderwezen en beleden in het nabije Wara Gonpa, een klooster op 170 km van Chamdo. We rijden deze boeddhistische universiteit binnen waar karmijn de dominerende kleur is. Als rode vogels met wapperende vleugels verlaten een honderdtal jonge monniken de debatzaal waar zij vurig gediscussieerd hebben over de soetra’s en de leer van de Sakya. In het baksteenrode hoofdgebouw zijn er een veertigtal verzameld voor het ochtendgebed. Ze zingen luid liederen terwijl ze met hun vinger de tekst op de langwerpige bladen van het blokboek volgen. Rond hen liggen gele en paarse veldbloemen die ze in een gebaar van vriendschap naar elkaar gooien.

Hier hangt een aparte sfeer en je kunt als buitenstaander een beetje benaderen hoe geloof en eensgezindheid hen bindt. Voor het hoofdaltaar staat op een zandmandala een beeld van Sakyamuni, de historische Boeddha die onderwees dat iedereen een boeddhanatuur heeft en de verlichting kan bereiken. Hij wordt omringd door meditatieboeddha’s (dhyani’s), boterlampjes en torma’s. Deze witte, kegelvormige deegofferandes van gedroogde gerstebloem zijn met tekeningen in boter versierd. Door hun speciale krachten helpen ze honger, ziekte en epidemieën bestrijden. In een lange rij staan koperen schaaltjes met zuiver water en kommetjes met graankorrels en wierookstokjes als traditionele offerandes.

Op het binnenplein groeten we het 3 m hoge beeld van Sakya Pandita, die in de 13de eeuw Tibet behoedde tegen het Mongoolse geweld. Verscholen tussen de bosschages op de bergflank achter het hoofdgebouw zien we een schuilplaats waar monniken zich kunnen terugtrekken om te mediteren. Door mentale training trachten zij in afzondering hun geest te verfijnen zodat ze niet meer handelen onder invloed van emoties en misvattingen. Zuiver licht en leegte zijn voor hen het meest subtiele niveau dat de geest kan bereiken.

Wanneer we dit oord van sereniteit verlaten, staan kinderen op de uitkijk. Wij zijn voor hen de attractie van de dag en onze stukjes zeep, kammen en zonnebrillen klemmen ze in hun smoezelige handjes. “Thoo jaychay, Thoo jaychay”, dank u, dank u! Oogziektes komen in Tibet vaak voor door de hoge ultraviolette straling en het gebrek aan vitamine A. Zonnebrillen zijn dus erg welkom en fier poseren de kinderen ermee voor onze camera’s. Een carnavalsbrilletje met uitpuilende ogen vinden ze het summum. Iedereen komt toegestroomd om dit wonderlijke ding te zien. Wanneer ze zichzelf herkennen op het digitale schermpje wisselen ongeloof en hilariteit elkaar af. Onze moderne gadgets fascineren hen maar een gebruikt inkomticket dat de Garze-tempel afbeeldt, vinden ze het waardevolst. Een jonge Tibetaan drukt het aan zijn hart en bergt het snel weg tussen de plooien van zijn wollen schouderdoek.

Wij rijden verder richting Lhasa waar zich het heiligste der heiligen bevindt, maar wie van hen zal dat ooit te zien krijgen? Ze nemen hun toevlucht tot draaiende gebedsmolens en houten kralen die onafgebroken door hun vingers glijden. Zo sturen zij hun mantra’s als windpaarden door de staalblauwe lucht om zegeningen te brengen over alle levende wezens en hun karma te verhogen. Wij wensen hen op onze beurt ‘Tashi delek’, veel geluk in het Shangri-la waar volgens de legende de spirituele geheimen van de mensheid bewaard worden.

Wegens succes verlengd!

Wat was jouw blikverruimende reiservaring? Stuur je inzending uiterlijk 31 augustus naar buitenland@vpro.nl. Geselecteerde verhalen maken kans op een buitenlandprijzenpakket en publicatie in de VPRO Gids.