Iedereen kent Jelle, Adriaan, Stine of Bram wel van hun bijzondere reisseries. Maar voor de VPRO reizen al jaren nog veel meer makers de wereld over. Voor de radio bijvoorbeeld. Hun stemmen en namen klinken vertrouwd, maar meer van hen weten we niet. Wat was hun meest gedenkwaardige reis? Waarom? Maak kennis met: radiomaker Jan Donkers.
wie is jan donkers
Jan Donkers (1946) herken je aan zijn zware, diepe stem, waarmee hij je bijpraat over Amerikaanse muziek of meevoert door Mexicaanse krottenwijken of de Colombiaanse jungle.
De radiomaker werkte 38 jaar voor de VPRO. Hij was een van de eerste uit het vak die alternatieve muziek aan de man bracht. Dit deed hij in muziekprogramma's als de Joe Blow Show, de Wilde Wereld en Sunday Morning Coming Down. In 1987 kwam Jan Donkers terecht bij de redactie Buitenland van de VPRO, later Bureau Buitenland. Hij werkte hier vijftien jaar.
Voor de VPRO reisde Donkers veel af naar de Verenigde Staten, maar hij deed ook verslag uit Mexico, Cuba, Peru, Colombia en Bolivia. In 2003 moest hij met pensioen, maar Jan Donkers voelde daar weinig voor. Voor Radio 6 presenteerde hij daarom nog enkele jaren het muziekprogramma Cantina.
In het voetspoor van Che Guevara
Het is 2007, het jaar dat het lichaam van Che Guevara met militaire eer wordt bijgezet in het Cubaanse mausoleum Santa Clara. In datzelfde jaar staat er een klein berichtje in de krant, waar eindredacteur Fieneke Diamand haar oog op valt. 'Toeristische route in het voetspoor van Che Guevara aangeboden.' Echt iets voor jou Jan, vindt ze. Niet alleen omdat Jan op de redactie de enige is die vloeiend Spaans spreekt, maar ook omdat iedereen op de redactie wel weet dat hij ooit geboeid was door de ideologie van deze marxistische revolutionair. Binnen een week zit hij in het vliegtuig naar Bolivia. Om aan de hand van het dagboek van Che in de voetsporen te treden van de Cubaanse guerillastrijder. Het wordt een voor hem onvergetelijke journalistieke reportagereis.
Jan vertelt dat voor zijn vertrek specifiek wordt gevraagd naar zijn conditie. Die moet goed zijn. Die extra check is niet voor niets, zo ervaart hij. De tocht gaat door rivieren en over steile paadjes, met een zware bandrecorder op de rug. Niet te vergelijken met de audio-apparatuur van nu, die iets groter zijn dan een mobiele telefoon. De reportage is fysiek gezien misschien wel de zwaarste reportage die hij ooit maakte, zegt Jan nu.
Wat is de afweging geweest om de reportage te maken? Jan Donkers:
Het maken van een reportage in het buitenland bestaat altijd uit veel wachten, en nog wat andere tegenslagen. Maar dat niet alleen...
En dat mazzeltje openbaart zich nadat Jan een stuk uit Che's dagboek, dat hij zelf in het Nederlands vertaalde, heeft voorgelezen. Een fragment:
'Om zeventien uur dertig zijn Inti, Aniceto en Pablito naar het huis gegaan van de vrouw die een wat dwergachtige dochter en een met een kropgezwel heeft. Ze hebben haar vijftig peso's gegeven met de opdracht geen woord te zeggen, maar zonder veel hoop dat ze haar belofte zal houden.'
Uit: Het dagboek van Che Guevara (1968, uitgeverij: Van Gennep)
Na de voordracht kijkt Jan op, en wat ziet hij?
Radioreportages van de buitenlandredactie mochten in die tijd gemiddeld 35 minuten duren. Maar het was zomer, komkommertijd, en Jan had zoveel mooi materiaal dat zijn verslag op radio 1 uiteindelijk 2,5 uur lang duurt! Zoiets is nu ondenkbaar. Ontzettend jammer vindt Jan, want het levert zoveel meer verdieping op.