'Wie is er bang voor Rusland?' Een aantal handen gaat aarzelend de lucht in. 'Wie is er dan bang voor Poetin?’ Gelach klinkt, en meerdere handen gaan de lucht in. De tweede aflevering van Jelle Brandt Corstius programma Grensland schetst een portret van Rusland anno 2015.

Volgende keer ook een meet-up bijwonen? Bekijk hier de komende locaties, gasten en onderwerpen en meld u aan.

Deze tweede aflevering van Grensland richt zich namelijk speciaal op Rusland en ideologie. De theaterzaal in het Huis in Utrecht is totaal uitverkocht. Waarom speciale aandacht voor Rusland in een serie die aanvankelijk enkel over de grenslanden van Rusland lijkt gaan, gezien de titel?

Dezelfde vraag wordt gesteld door Hans Simonse, VPRO-programmamaker en gespreksleider van de avond. ‘Twee van de uitzendingen van Grensland gaan over Rusland’, antwoordt Jelle. De maker is ook vanavond weer te gast om toelichting te geven bij de uitzending. Opnieuw gesitueerd aan het op Marktplaats opgeduikelde keukentafeltje, zoals collega Hugo Hoes hier beschreef, gaat hij het gesprek aan met de kijkers. ‘Ik vond het belangrijk om zowel aandacht te besteden aan de media in Rusland, als aan een portret van het zo snel veranderende Rusland.’ En waar de uitzending van 4 oktober (in het Museon in Den Haag), gaat over die propagerende media in Rusland, heeft vanavond enkel betrekking op Rusland en haar ideologie.

Rusland anno 2015

Mensen voelen zich opeens ongemakkelijk als ik met ze wil praten, noemt Jelle op als een van de grootste veranderingen. Dat was voorheen niet zo. Op de opmerking van een meneer uit het publiek over die ongemakkelijkheid –‘Ik ga op fietsvakantie in Rusland en merk daar nauwelijks iets van’- reageert hij: ‘het grote verschil is dat ik met een camera voor die mensen sta.’

Volgens Jelle hebben de huidige ontwikkelingen in Europa en in Rusland en de gespannen houding tussen de twee staten ervoor gezorgd dat het lastiger is om met mensen in Rusland te praten. ‘Zelfs als ik ze vertel dat ik juist naar hen toe kom om hún verhaal te horen, merk ik dat het niet zo makkelijk meer gaat.’ In de uitzending van vanavond, proberen Jelle en zijn team dan ook een zo veelzijdig mogelijk beeld weer te geven van het Rusland anno 2015.

Aimée en Isabella

Onder de bezoekers zijn de twee net afgestudeerde studentes Geografie,  Isabella en Aimée uit Utrecht. ‘De sfeer in het programma is vrij informeel en het voelt alsof het totaal niet geregisseerd is. Dat maakt het aantrekkelijk om naar te kijken en ik denk dat dat ook de kracht van het programma is’, zegt Isabella. ‘Hij geeft je het gevoel dat je zelf ook met zo’n open blik daar naartoe zou kunnen gaan.’

Op de vraag waarom ze vanavond in Het Huis zijn komen kijken en niet vanaf de bank in hun woonkamer, volgt een eenvoudig antwoord. ‘We volgen de serie, wonen dichtbij en wilden allebei meer weten over hoe een serie als Grensland wordt gemaakt’, legt Aimée uit. ‘Ik vind het van toegevoegde waarde om te weten wat het verhaal achter zo’n serie is. Dat bijvoorbeeld de helft van de onderwerpen er niet in komt, vanwege puur basale redenen.' Die basale redenen zijn volgens Jelle te wijten aan onderwerpen die anders overkomen dan ze in eerste instantie leken te zijn.   'We hadden een onderwerp over recylcing in  Rusland. Toen we het terugkeken werd in een klap duidelijk dat het gewoon te saai was om in de uitzending te stoppen, hoe interessant het onderwerp ook leek. Dat viel dus af.'

De aflevering heeft hun blik op Rusland niet veranderd, vertelt Isabelle na een korte blik van verstandhouding met Aimée. 'De dingen die ik er al over dacht werden wel bevestigd. Ik denk persoonlijk dat veel Nederlanders veel te negatief naar Rusland kijken. Heel vaak wordt Rusland afgeschilderd als de slechterik. Natuurlijk is Poetin niet goed, maar ik denk bijvoorbeeld dat we af moeten van het idee dat Rusland democratischer moet worden. Grensland geeft een genuanceerder beeld van Rusland.’

Jaap Steenkamer

Het portretteren van de gewone Rus is voor bezoeker Jaap Steenkamer ook een reden om te kijken. Hij is aanwezig met zijn neef Yannick, naar eigen zeggen een 'casual kijker.' In tegenstelling tot Jaap. Voor zijn studie Politicologie reisde en woonde hij in Rusland. ‘Ik herkende dat heel erg, hoe er in Rusland wordt gedacht en wordt gesproken over allerhande kwesties.  Russen hebben soms die houding dat ze ‘het ergens liever niet over willen hebben’, omdat het hen wellicht in problemen brengt. Die ongemakkelijkheid waar Jelle het eerder over had herkende ik dus ook.'

Jaap had ook wel wat kritiek op de uitzending. 'Ik vond deze aflevering overigens ook erg springerig: hij switcht van de meisjes in Sint-Petersburg naar de ideoloog uit het Kremlin, naar de Bolsjewisten in Siberië, en zo verder.’ Tot de mensen die hun hand opstaken op de vraag of ze bang waren voor Poetin of Rusland behoort hij overigens niet. Sterker nog, de volgende trip naar Rusland staat al gepland. ‘Mijn visum heb ik al binnen.’