Democratisering. Kees Ryninks, hoofd documentaire bij het Filmfonds, neemt
het woord in eerste instantie aarzelend in de mond. Het klinkt nogal groot, zegt
hij, maar het is echt zo: de digitalisering van de bioscopen zal een '
democratisering' inluiden. 'Voor filmmakers wordt het straks veel eenvoudiger
hun werk vertoond te krijgen. Een film kan dadelijk via een satelliet naar een
filmhuis worden gestraald. Daar wordt hij op de harde schijf gezet, en voila:
klaar voor vertoning.'
Vrijdag gaat Ryninks' initiatief CinemaNet
Europe officieel van start met Peace One Day van Jeremy Gilley. 'Een historisch
moment': CinemaNet Europe, dat gebruik maakt van de nieuwste technologie om
films in bioscoopzalen te vertonen, is het eerste digitale netwerk dat een reeks
filmhuizen aan elkaar verbindt. In negen Europese landen - België, Groot
Brittannië, Engeland, Duitsland, Frankrijk, Nederland, Oostenrijk, Slowakije,
Spanje en Portugal - zijn vanaf 2005 in totaal 180 theaters geëquipeerd met
projectoren die films digitaal vertonen - rechtstreeks vanaf de harde schijf. Er
komen geen celluloid en filmspoelen meer aan te pas.
De films worden
dit jaar nog op een hard drive ('een soort dikke memory stick') bij de
filmhuizen aangeleverd. Vanaf april zal een satelliet de rol van koerier
overnemen. 'Dat is een enorme bezuiniging. Het is dan mogelijk in een keer alle
theaters te bestrijken zonder transportkosten te maken.' Het is niet zo dat een
film voor een vertoning rechtstreeks via de satelliet naar de projector wordt
gezonden. 'De film wordt 's nachts uitgestraald. Hij wordt in het betreffende
filmtheater ontvangen en opgeslagen, en kan zo vaak vertoond worden als het
theater heeft afgesproken.'
Het belangrijkst aan dit nieuwe systeem
is volgens Ryninks de kansen die het biedt aan makers van films die nu niet of
nauwelijks worden gedraaid. 'Makers van kleine, intieme producties, die werken
met kleine budgetten.'
CinemaNet Europe is de Europese voortzetting
van het project dat in Nederland in 2002 onder de naam DocuZone van start ging.
Een recent onderzoek, uitgevoerd door marketingspecialist Paul Verstraeten,
wijst uit dat 17 procent van de bezoekers van DocuZone - digitale projectie van
documentaires in filmhuizen - nooit eerder een documentaire in de bioscoop
bezocht. Van de DocuZone-bezoekers ging 41 procent tussen 2002 en 2004 vaker
naar documentaires. Dit kwam volgens 64 procent van de ondervraagden doordat
DocuZone het aanbod van documentaires groter en breder maakte; er was volgens de
bezoekers meer en betere informatie beschikbaar, en er werden meer
documentaires vertoond die de bezoekers nieuwsgierig maakten.
Het
gaat daarbij niet meteen, benadrukt Ryninks, over grote cijfers. Als voorbeeld
noemt hij de documentaire Nima Temba Sherpa van Margriet Jansen, waar 4500
bezoekers op afkwamen. 'Je kunt zeggen: is dat nou zo bijzonder? Ik vind van wel
. Het is geweldig dat 4500 mensen zijn gaan kijken naar een film die anders
nooit op een groot doek te zien was geweest.'
Ryninks verwacht dat de
totstandkoming van het digitale netwerk gevolgen heeft voor de wijze waarop
filmtheaters gaan programmeren. 'De weg naar cinema on demand komt vrij. Een
filmhuisbezoeker kan bijvoorbeeld een keuze uit het vaste databestand van films
maken. Hij kan met zijn mobiel of via internet stemmen op de film die hij een
volgende keer wil zien.' Deze 'interactieve en levendige manier van
bioscoopbezoek' is volgens Ryninks een noodzakelijk wapen tegen de thuisbioscoop
. 'Bij onze maandelijkse Europese première willen we de regisseur via de
satelliet een inleiding laten doen. En het publiek kan na afloop vragen aan de
maker stellen.'
Het Filmfonds ziet CinemaNet Europe als de
toekomstige speelruimte voor de artistieke film. Maar het is niet de bedoeling
dat straks iedereen met een digitale camera in de weer gaat. Ryninks vermoedt
wel dat de praktijk straks een sturende werking zal hebben. 'Wie houdt een
jarenlange zoektocht naar geld vol als er een digitaal alternatief voorhanden is
? Een alternatief met grote distributiemogelijkheden: door CinemaNet Europe zal
de Nederlandse arthousefilm veel meer in andere Europese landen te zien zijn.
Met een druk op de knop zit zo'n film bij 180 Europese filmhuizen in het systeem
.'
De scepsis over de digitalisering - met het verdwijnen van het
celluloid gaan de diepte van de kleuren en de textuur van film verloren - neemt
volgens Ryninks gestaag af, vooral doordat de kwaliteit van de digitale
projectie nauwelijks meer te onderscheiden is van de nu nog gangbare wijze van
projecteren. 'Natuurlijk is het slikken, zeker voor de ware cinefiel. Maar het
zal niet lang duren voordat iedereen, Hollywood incluis, op deze techniek
overgaat' Celluloid zal dan definitief tot de nostalgie behoren. 'Er is al een
generatie filmmakers die niet anders weet. Die vindt het doodnormaal om met
digitale camera's te werken.'
Vrijdag in Pathé Tuschinski in Amsterdam de opening van CinemaNet Europe (CNE) met Peace One Day van Jeremy Gilley. Het komende weekeinde vertoont CNE zeven Europese documentaires, waaronder werk van Werner Herzog en Jos de Putter.