Patrice Toye debuteerde zeven jaar geleden met de festivalhit Rosie, daarna bleef het angstvallig stil rond de Vlaamse filmmaakster. Maar Toye is terug met de Telefilm Gezocht: Man.

De twee belangrijkste redenen waarom we de afgelopen zeven jaar zo weinig van Patrice Toye (spreek uit: Tooje) hebben gehoord rennen tijdens het interview regelmatig door de kamer. Ze heten Maria (5 jaar) en Roxanne (3 jaar).
Toye: 'Ik heb drie jaar tussen de Pampers gezeten! Na Rosie kreeg ik de prachtigste aanbiedingen uit Amerika, maar ik was toen zwanger en had besloten dat ik voor mijn kind wilde gaan zorgen. Of dat nu goed is of slecht moet iedereen maar voor zichzelf uitmaken, maar voor mij was het goed. Vorig voorjaar , mijn kinderen konden inmiddels al heel veel zelf, had ik tijd vrijgemaakt om eindelijk weer te gaan schrijven, want dat kopke had natuurlijk niet stilgestaan . De haardjes van verhalen zijn altijd blijven branden.'

En toen kwam Waterland Film met de vraag of u de Telefilm Gezocht: man wilde regisseren, naar een scenario van Helena van der Meulen. Hoe reageerde u?
'Eerst heel terughoudend. Ik wilde net zelf gaan schrijven en vond niet dat ik de juiste persoon was om andermans verhalen te verfilmen. Maar ik ben toch gaan praten en wat Helena allemaal zei beviel me wel. Ze kwam in april 2004 met een onaf script van zo'n 40, 50 pagina's en twee maanden later, in juni, zijn we al gaan draaien. Helena en ik hadden liever wat meer tijd gehad, maar al met al ben ik wel blij met het filmpje. Het is een echt pareltje geworden.'

Film-pje ... Parel-tje...
'Ik praat in het klein omdat ik het een kleine film vind , geen bioscoopfilm. Ik heb ook in mijn contract laten vastleggen dat ik degene ben die bepaalt of de film in de bioscoop uitgebracht mag worden. Waterland heeft me gesmeekt er een bioscoopfilm van te maken, maar ik heb altijd nee gezegd. Dan zou ik er toch echt langer aan gesleuteld hebben.'

Waaraan zoal?
'Op alle vlakken. Awel, het laatste wat ik wil is doen alsof ik de film niet goed vind. Juist wel. Maar ik wil hem in zijn waarde laten. Al kan het natuurlijk altijd anders uitpakken. Neem Bluebird van Mijke de Jong, waarvoor Helena ook het scenario schreef. Dat was net als Gezocht: man een heel klein verhaal en pats, die wint zomaar een Zilveren Beer in Berlijn.'

Reden om de film misschien toch in de bioscoop uit te brengen...
'Maar Gezocht: man is een schets. Gemaakt in houtskool. Voor de bioscoop wil ik alles van te voren weten, wil ik iets veel gedetailleerders maken, in olieverf. Nu wisten we een week voor het draaien nog niet eens waar we zouden gaan filmen. Het werken aan deze film was een avontuur, maar we hebben heel veel geluk gehad dat alles als een mooi puzzeltje in elkaar viel.'

Hoe was de samenwerking met Helena van der Meulen?
'Ik heb van haar geleerd hoe leuk het kan zijn om dingen samen te doen. Samen te pingpongen. Dat met anderen werken niet betekent dat je je eigen verhaal kwijtraakt, maar dat het juist mooier en beter wordt. Ze heeft me ook afgeschermd van al te veel bemoeienis van buitenaf, want het is een koppig tanteke. Ik denk dat vaak tegen haar gezegd is van Jezus, waarom gebeurt er toch zo weinig in je verhaal. Maar zij is die leegte blijven bewaken. Er gebeurt ook niet weinig. Er gebeurt juist heel veel.
Als je het mij vraagt is alles al eens gedaan. Daarom draait het in de hedendaagse cinema om persoonlijke films. Alleen wat authentiek is, is het waard om verteld te worden . Ik kijk nu veel naar Aziatische films, want daarin blijft alles heel klein, heel sober. De kracht schuilt in de details. Alles wat je ziet heeft betekenis.'

Hoe kwam Waterland eigenlijk bij u terecht?
'Ik denk dat Helena daar een grote stem in gehad heeft. Zij wilde niet dat een regisseur haar verhaal zou komen verprutsen. En er zijn duidelijk raakvlakken tussen deze film en Rosie.'

U doelt op de sterk emotionele, bijna symbiotische band tussen moeder en kind, die ook in Rosie zit?
'Ja, die wereld ken ik. Ook ik ben voor een groot stuk alleen opgegroeid met mijn moeder. Mijn ouders waren gescheiden en ik zag mijn vader niet vaak. Op een gegeven moment zelfs jarenlang niet. Maar ik spreek daar niet graag over, want ik heb er slechte ervaringen mee. Na Rosie vroegen journalisten me ook steeds of ik mijn vader had gemist, en ik heb toen eens gezegd: "Hoe kun je iets missen wat je nooit gekend hebt?". Daarmee heb ik mijn papa zo ongelukkig gemaakt. Het was wel waar, maar daarom was het al dat verdriet nog niet waard.'

Het acteren in Gezocht: man is uitstekend. Met Monic Hendrickx als de moeder voorop.
'Monic vind ik waanzinnig. Ik heb veel bewondering voor die madam. Ze doet veel, maar zorgt er toch elke keer voor dat het iets heel anders wordt. Ze speelde ook een belangrijke rol bij het vinden van Tom van Seijen, die haar 9-jarige zoon Bas speelt. Ik vroeg haar bij het casten aanwezig te zijn, want het was heel belangrijk dat die twee lichamelijk niet bang voor elkaar waren. Ze moesten als het ware samensmelten, want dat is toch waar de film over gaat. Bas heeft een beetje de rol van zijn weggelopen vader overgenomen. Zo is er een grote intimiteit tussen die twee ontstaan, waardoor ze eigenlijk niet van elkaar kunnen los komen. Daar is volgens mij niets mis mee, al verschilden de Teleac (de opdrachtgever-GB) en ik daar nogal van mening over. Daar vond men dat Bas ziek is. Het schoolvoorbeeld van iemand met compulsief gedrag. Ik zie dat niet zo. Met iedereen is wel wat aan de hand, hoor. En ik heb dat graag, gekneusde mensen. Ik begrijp ze veel beter dan mensen die zeggen dat er niets aan de hand is. Die vind ik pas abnormaal.'

Maar met de kleine Bas gaat het niet goed. Hij gaat in een aquarium zitten, tekent schubben op zijn arm. Waarom wil hij eigenlijk een vis zijn?
'Het heeft alles te maken met de watervrees van zijn moeder, die heeft ze aan hem doorgegeven. Maar het eerste wat ik tegen Helena zei was: "Ik heb niets met vissen, hè." Ik heb daar geen enkele sympathie voor. Ze hebben geen seksualiteit, je kan ze niet aanraken. Helena heeft mij zover gekregen dat ik - in iedere geval voor het zeepaardje - dan toch sympathie ben gaan voelen. Want het zeepaardje is anders. Die blijft zijn hele leven bij de zelfde partner . Het mannetje draagt de eitjes en verschiet elke keer als hij zijn vrouwtje ziet van kleur. Prachtig toch?'