De Amerikaanse regisseur Irene Lusztig reisde in 1989 naar Moskou als deelnemer aan een uitwisselingsprogramma tussen de Verenigde Staten en Rusland. Vijftien jaar later gaat ze terug naar Moskou, om te zien wat er gebeurd is met haar toenmalige vrienden en andere deelnemers aan het project. In The Samantha Smith Project - de naam van het uitwisselingsprogramma - legt Lusztig verbanden tussen de politieke situatie in de jaren tachtig en het heden.

  • Waarom moet iedereen tijdens het IDFA uw film gaan zien?'O, weet ik niet. Eh... Het is een film over geschiedenis, dat is belangrijk. En het is een film die vooral over het verleden gaat, maar die gemaakt is naar aanleiding van recente politieke gebeurtenissen. Het gaat over de late jaren tachtig, het Reagan-tijdperk, Koude Oorlog. Voor mij is het duidelijk dat veel van de slechte dingen uit die tijd nu terugkomen. Het is goed om het heden in de context van die periode te bekijken. Een tweede reden is, dat het een experimentele film is . Daar kun je er niet genoeg van zien, vind ik. Tenminste, het is goed als mensen ook wat nieuwe dingen zien.'
  • Wat wilt u per se gaan zien op het IDFA, of wat is het mooiste dat u al gezien heeft?'Ik ben benieuwd naar het ParaDocs-programma, waarin experimenteel werk te zien is. Dat juich ik toe. De vorige keer dat ik hier was, hadden ze dat nog niet. Veel documentaires komen vanuit een journalistieke invalshoek, ik denk dat beeldende kunstenaars daar wel iets aan toe kunnen voegen. Sisters in Law heb ik gezien, die vond ik heel goed . Ik hou van Longinotto's werk. Ze is heel geduldig.'
  • Wie zijn uw helden of voorbeelden?'Ik hou wel van conventionele documentaires, maar ben vooral beïnvloed door mensen die hybride vormen maken, zoals Yvonne Rainer. Er zijn veel Iraanse speelfilms die ik interessant vind, die vaak gemaakt zijn met documentaire-technieken. Die mengvorm vind ik interessant. Ik vind het een interessantere ervaring als je je als kijker een beetje moet inspannen. Puur verhalende films kunnen mooi zijn, maar ze zijn wel makkelijk, als een reis die helemaal verzorgd is. Het wordt boeiender als je ook eens iets onverwachts ziet , of twee dingen naast elkaar gezet die niet helemaal passen, zodat er een wrijving ontstaat. Werner Herzog doet dat ook regelmatig. Ik was eens bij een lezing van hem, waarin hij vertelde dat je als filmmaker best twee dingen kunt combineren die nauwelijks samen voor te stellen zijn. Als je maar sterk genoeg gelooft dat er een verband is. Dat opende mijn ogen. Het levert verrassende, vreemde dingen op, die je een andere blik op de wereld geven.'
  • Wat wordt uw volgende project?'Ik zit in de fase dat ik er net over na begin te denken, en dan is het nog behoorlijk abstract. Het wordt wel een film die ik in Amerika opneem, wat ik niet eerder gedaan heb. De vorigen speelden zich af in China, Roemenië en Rusland. Ik ben veel bezig met links en rechts in de Amerikaanse politiek, en de vraag hoe het kan dat links sinds de jaren zestig en zeventig zo ingestort is, en rechts het zo heeft kunnen overnemen. Dat wil ik ophangen aan een specifiek verhaal. Misschien het verhaal van Patty Hearst, die ontvoerd werd door een militante groepering. Veel mensen associeerden radicaal- links daarna vooral met die groepering, terwijl links de ontvoerders als een stelletje gekken zag. Dat wil ik dan verbinden met de huidige Amerikaanse politiek, waarin nauwelijks nog een linkse stem te horen is.'
  • Over vijf , tien jaar tijd, maakt u uw films dan voor televisie, de bioscoop of internet?' Dat is een interessante vraag voor iemand als ik, omdat ik films maak die niet zo mainstream zijn. Mijn laatste film was alleen in Europa te zien, niet in Amerika. Internet kan een goede oplossing zijn, als de beeldkwaliteit verbetert . Het is sowieso al gemakkelijker geworden voor mensen om mij te vinden, omdat ik een website heb. Dat scheelt al. Het is heel spannend om te zien wat er gaat gebeuren. Tien jaar geleden had ik me niet kunnen voorstellen dat ik mijn films thuis zou kunnen monteren. Dus alles is mogelijk in vijf of tien jaar.'

    The Samantha Smith Project is nog te zien:
    2 december, 12.30 u., City 5