Hij schreef zich in bij bijna elke filmschool in Europa, en werd overal afgewezen. In 1998 maakte hij wereldwijd furore met het hyperenergieke Lola rennt. Na dit grote succes kregen de films van de Duitse cineast Tom Tykwer steeds vaker een internationaal karakter. Zo ook zijn nieuwste film, The International met Clive Owen en Naomi Watts. In Op Scherp een multimediaal portret van deze regisseur. ‘Ik zie mezelf als een kosmopolitische filmmaker.’

De feiten
Geboren: 23 mei 1965, Wuppertal, Duitsland  
 
Actief als: regisseur, scenarist, componist, producent 
 
Eerste film: Die Tödliche Maria (1993)
 
Prijzen: Won in 1999 de publieksprijs op het Sundance Film Festival voor Lola rennt; won een Independent Spirit Award in 2000 voor beste buitenlandse film voor Lola rennt; kreeg twee Bavarian Film Awards voor beste regie: in 1995 voor Die Tötliche Maria en in 2007 Perfume: The Story of a Murderer; Lola rennt werd in 2000 genomineerd voor een BAFTA voor beste niet-Engelstalige film en kreeg een nominatie voor een Gouden Leeuw op het filmfestival van Venetië; zijn film Heaven werd in 2002 genomineerd voor een Gouden Beer in Berlijn. 
 
Beste film
Het schitterend gefilmde, ijzingwekkende Winterschläfer. Met schreeuwerige kleuren, een ijzig landschap en een pompende zelfgemaakte soundtrack, afgewisseld met de prachtige muziek van Elegy for Benjamin Britten van Arvo Pärt, zet Tykwer de gebeurtenissen tussen de vier hoofdpersonages stijlvol neer. Het acteerwerk is zeer goed en doordat Tykwer het verhaal non-chronologisch vertelt, bouwt hij de claustrofobische spanning tussen de personages en in het verhaal zeer succesvol op. Ook zien: Lola rennt en Perfume: The Story of a Murderer.

Slechtste film
Heaven. Dit romantische drama met Cate Blanchett is te ongeloofwaardig van opzet om ook maar enigszins met de personages mee te leven. Omdat Philippa ( Blanchett) voor eigen rechter speelde, vermoordde ze per ongeluk vier mensen. De als tolk optredende politieman Filippo gelooft in haar onschuld. Hij wordt op slag verliefd, en helpt haar ontsnappen. Maar het verhaal is niet het enige probleem. Tykwers verfilming van het scenario van Krzysztof Kieslowski is ronduit pompeus. Ook het acteerwerk is matig. Zo lijkt Blanchetts tegenspeler Ribisi maar over één, blanco gezichtsuitdrukking te beschikken. De gewetenswroeging van Blanchetts personage doet er in Heaven weinig toe, het Laatste Oordeel eigenlijk ook niet. Uiteidelijk draait het toch weer om de liefde. Veel meer dan een middelmatige arthouse film wordt Heaven niet.

Handelsmerk
Tykwer staat erom bekend dat hij in zijn films bijna alles zelf doet. Doorgaans treedt hij niet alleen op als regisseur, maar ook de scenarioschrijver en componist. De regisseur heeft een fascinatie voor toeval en causaliteit. Steeds terugkerende thema’s zijn dan ook het noodlot, schuld en vergeving. Tykwers films hebben een zeer fraaie en opmerkelijke visuele stijl en zijn meestal non-chronologisch opgebouwd. De regisseur behoort tot en is mede- oprichter van de X-Filme Creative Pool-club, een Duitse, onafhankelijke filmproductiemaatschappij die zich richt op kwalitatieve publieksfilms. Dit filmmakerscollectief stond aan de wieg van de nieuwe generatie Duitse cinema.

Tom Tykwer over Tom Tykwer
‘Ik componeer de muziek vanaf het begin, parallel aan het maken van de film. De muziek wordt al gemaakt vanaf dat we het script aan het schrijven zijn. Johnny Klimek, Reinhold Heil en ik komen vanaf dag 1 bij elkaar om aan de compositie te werken. Voor mij is het altijd zo gegaan. Ik heb het idee dat ik de structuur en de motieven van de personages goed door heb wanneer ik het script schrijf. Maar ik begrijp de sfeer en het emotionele en abstracte gedeelte van de film pas echt wanneer ik onderzoek doe naar muziek en wanneer ik de muziek aan het plannen ben. Het helpt me om de film echt voor te stellen voordat ik daadwerkelijk begin met draaien.’
(About Movies, 2006)

‘Ik ben een filmmuzikant. Dat is één ding voor mij. Muziek en film. Ik kan de twee niet los van elkaar zien.’
(Projecta, 1999)

‘Wanneer je zegt : “In je eentje kan je niets veranderen,” waarom zou je je dan nog druk maken om hoe jij met het milieu omgaat? Waarom zou je proberen niet te vaak met de auto te gaan, of waarom zou je proberen ook maar iets te doen, als je niet vindt dat er consequenties aan verbonden zijn? Als iets de wereld kan veranderen dan is het het individu. Als we een groep individuen vormen die groot genoeg is, dan is dat de wereld.’
(IFC, 2009)

Over het commentaar dat hij kreeg toen hij een grote commerciële (Perfume) film ging maken: ‘Het is eigenlijk best interessant, omdat ik nooit gedacht had dat dit me zou overkomen. Ik weet niet waarom ik dacht dat mij nooit zou gebeuren. Ik had het gevoel alsof mensen niet een film aan het kijken waren, maar een fenomeen probeerden te veroordelen . Ik had niet het idee dat ze het echt over de film hadden. En ik had ook niet idee dat ze de film gezien hadden. Deze mensen hadden zoveel vooroordelen die ze niet los konden laten, dat ze niet gewoon de film konden gaan zien zoals die was.’
(Twitch Film, 2006)

Over The International: ‘Het is een heel internationale film, dus waarschijnlijk is dat mijn toekomst. Ik zie mezelf als een kosmopolitische filmmaker. En dat hoop ik ook te zijn. Ik probeer films te maken die ook interessant zijn voor mensen uit andere landen.’
( Dark Horizons, 2009)

‘Wanneer ik schrijf, vooral wanneer ik over cinema schrijf, probeer ik altijd een zekere sensualiteit in de tekst te behouden, om het een soort ervaring te maken die verder gaat dan het analytische en informatieve. Net als cinema zelf.’
(Tom Tykwer.com, 2004)

‘Ik geloof niet dat ik de juiste persoon ben voor een franchise. Ik denk niet dat dat in mijn karakter zit. Ik zeg niet dat franchise-films nooit geweldige films kunnen opleveren, zoals met Nolans laatste film. Ik heb echt genoten van The Dark Knight. Ik vond die film echt geweldig, maar ik voel me zelf meer aangetrokken tot origineel materiaal. Ik denk dat ik daar geschikter voor ben .’ (Filmschoolrejects.com, 2009)