Op 24 februari 2010 kwam orkatrainster Dawn Brancheau in SeaWorld Orlando om het leven toen 'killer whale' Tilikum haar onder water trok. Een ongeluk, aldus de keten van attractieparken, veroorzaakt door de lange paardenstaart van de ervaren trainster. En absoluut geen daad van agressie.

In haar bij tijd en wijlen als thriller verpakte documentaire betoogt Gabriela Cowperthwaite het tegendeel. Ze openbaart de door SeaWorld verspreide leugens om Dawn in diskrediet te brengen, en gaat ver terug in de tijd om de gewelddadige geschiedenis van Tilikum te onderzoeken. De aanval op Dawn was geen incident, zo blijkt: al tweemaal eerder had hij iemand gedood. En geen van de SeaWorld-trainers die in de film aan het woord komen – inmiddels allemaal opgestapt – was hiervan op de hoogte.

Een schokkend relaas is het, al is de wijze waarop Tilikum ook door de filmmakers en de geïnterviewden nog steeds wordt gehumaniseerd enigszins twijfelachtig. Want is dat nu juist niet het probleem wat aan de gevangenschap van deze majestueuze dieren ten grondslag ligt? Aan de andere kant is het ook moeilijk niet in de ogenschijnlijke emoties van de orka's mee te gaan, bijvoorbeeld in de scène waarin een moeder urenlang een verschrikkelijk gejammer laat horen nadat ze van haar kind is gescheiden.

Tilikum werd overigens op driejarige leeftijd voor de kust van IJsland gevangen ('Het verschrikkelijkste wat ik ooit heb gedaan,' aldus een van de vissers), net als Keiko, de wereldberoemde orka die in jeugdklassieker Free Willy de vrijheid tegemoet sprong terwijl hij achter de schermen zat opgesloten in een tank in Mexico.

Blackfish zal bij velen het verlangen oproepen om alle orka's terug in de natuur uit te zetten. Maar hoewel Keiko met behulp van miljoenen dollars en jarenlange begeleiding uiteindelijk in de open zee voor IJsland werd losgelaten, doemde hij zes weken later alweer op in een Noors fjord, waar hij de lokale jeugd op zijn rug liet meevaren.

Desalniettemin is Blackfish een krachtig en belangrijk genoeg pamflet, dat met recht in de bioscoop wordt uitgebracht. De woorden van een van de voormalige trainers, die claimt dat we over vijftig jaar vol ongeloof op de 'barbaarse' behandeling van deze dieren zullen terugkijken, spoken nog lang na de aftiteling rond. SeaWorld weigerde overigens elke vorm van medewerking aan deze film. Zonde voor de kijker, maar ook wel begrijpelijk. Want de kans is groot dat je na het zien van Blackfish nooit meer een voet in een van hun parken wenst te zetten.