'Er zijn geen twee woorden in de Engelse taal gevaarlijker dan: ''Good job''.' Dat zegt jazzleraar Terrence Fletcher in de voortreffelijke muziekfilm Whiplash tegen de jonge, ambitieuze drummer Andrew Neyman.

En hij meent het ook nog. Want al doceert Fletcher op de meest prestigieuze jazzschool in Amerika (de fictieve Shaffer Music Conservatory in New York), met de allerbeste studenten, nooit geeft Fletcher ook maar een keer een complimentje .

Voor hem is opleiden vernederen. Zijn studenten zijn nooit goed genoeg en hij laat ze oefenen tot hun vingers bloeden. Letterlijk. En toch wil iedereen op school les van hem hebben en een plekje bemachtigen in zijn competitieve ensemble.

Ook de negentienjarige Andrew, een loner die als eerste in zijn familie ergens in wil uitblinken. Hij wil daar veel – zo niet alles – voor opzij zetten en is desnoods bereid de strijd aan te gaan met de meedogenloze Fletcher.

Verplaats dit gegeven naar de sportarena, en vuurwerk is verzekerd. Het is de verdienste van de jonge regisseur Damien Chazelle (1985) dat Whiplash zich kan meten met de allerbeste sportfilms. Want zelden werd een tweestrijd tussen leraar en pupil zo mooi uitgediept.

Want willen beiden nou hetzelfde – een briljante drummer van Andrew maken – of heeft Fletcher nog andere, veel minder mooie motieven? En wie wordt uiteindelijk de winnaar van deze fenomenale 'battle of wills'?

Het pleit voor Whiplash – waarvoor Chazelle ook het deels op eigen ervaringen gebaseerde scenario schreef – dat de antwoorden op die vragen nooit simpel of voorspelbaar zijn.

Zelden werd een tweestrijd tussen leraar en pupil ook zo mooi in beeld gebracht. Met behulp van jump-cuts, close-ups en alle andere mogelijke filmische middelen, houdt Chazelle het tempo in de film  hoog en weet hij zelfs het repeteren van muzikanten spannend te maken.

Maar het hart van de film zijn de acteurs die die tweestrijd aangaan. De jonge Miles Teller (The Spectacular Now; Two Night Stand) is volkomen geloofwaardig als jonge jazzdrummer die ziel en zaligheid op het spel zet om de beste te worden, maar veteraan J.K. Simmons is zo niet nog beter als Fletcher.

Even vuilgebekt als de drilsergeant uit Full Metal Jacket, maar veel complexer en interessanter als personage. De bonkige, kale Simmons, die het een carrière lang moest hebben van bijrollen (oa Juno, Burn After Reading, tv-serie The Closer), heeft met Fletcher zijn ultieme rol gevonden.

Het is bij de komende Oscars allang niet meer de vraag of hij genomineerd wordt, de vraag is alleen maar: in welke categorie? Beste hoofdrol, wat zonder meer verdiend is, of toch weer, zoals in de rest van zijn carrière, voor beste bijrol…

Meer over Whiplash/Damien Chazelle