Narratieve coherentie maakt bij regisseur Terrence Malick de laatste jaren steeds meer plaats voor een impressionistische filmstijl, waarbij emoties en gedachten vertaald worden in een collage van beelden. Met de existentiële crisis van Rick (Christian Bale) onderzoekt de eigenzinnige regisseur de grenzen van zijn aanpak.

De camera glijdt langs het hoofdpersonage, zoals het leven langs hem glijdt. Dan een shot uit de ruimte, van het Noorderlicht op aarde, een deel van de wereldbol verlicht, de rest gehuld in duisternis. Rick praat weinig, is naar binnen gekeerd en wandelt in gedachten verzonken door afgelegen woestijnlandschappen. Een stroom herinneringen komt op gang, flarden uit zijn leven, allemaal visueel even overweldigend. De eerste paar minuten zien we de vervormde bolling van een fish-eye-lens, majestueuze tracking shots, schuddende privéfilmpjes, en zo raast de film over je heen als een onstopbare, bij vlagen overprikkelende lawine.
 
Langzaam klonteren daarbij kleine beetjes informatie samen en ontstaan de grove contouren van een verhaal. Rick is een succesvolle scenarioschrijver, en terwijl hij zich tegoed doet aan het hedonistische Hollywoodleven is hij tevens zoekende. Naar wat precies blijft onduidelijk – liefde, geloof, betekenis. Maar in alle shots is hij dolende in een wereld die hij niet lijkt te begrijpen. Hij verwerkt de dood van de ene broer samen met de andere (Wes Bentley), en met zijn vader, een voortreffelijke Brian Dennehy die als pastoor letterlijk en figuurlijk gebukt gaat onder het verdriet. Daarnaast heeft Rick een serie serieuze en minder serieuze relaties met schoonheden als Cate Blanchett, Natalie Portman, Imogen Poots, Freida Pinto en Teresa Palmer.
 

Als kijker zoeken we met Rick mee, want door het minimum aan dialogen en gebrek aan een rechtlijnig verhaal moeten we inhoudelijke verdieping uit andere zaken halen. Uit lichaamstaal, de symboliek van beelden, of patronen en contrasten in de composities en montage. Zo brengt Rick bijvoorbeeld veel tijd door in het water – de ene keer alleen met zijn voeten, dan helemaal; soms in het heldere water van een luxe zwembad, de andere keer in het troebele water van de oceaan. Het is duidelijk dat Malick een diepere betekenis in de beelden versleutelt, en het is aan de kijker om die bloot te leggen. Zoals dat ook geldt voor de bewegingen van Rick, die in alle scènes bij elkaar een soort choreografie uitvoert – dan weer door zwalkend door de branding te slenteren, dan weer door levendig achter schaars geklede topmodellen aan te rennen.
 
Malick reikt de kijker een aantal kleine hulpmiddelen aan, zoals een losse hoofdstukindeling die gebaseerd is op verschillende Tarotkaarten, waar ook de titel van de film vandaan komt. En hij gebruikt zijn karakteristieke voice-overs om sporadisch wat spirituele wijsheden en vraagstukken te spuien. Iedere persoon van enig belang in het leven van Rick is te horen. Samen vormen de stemmen een continu veranderend bewustzijn, vloeibaar als het water dat thematisch zo'n centrale rol speelt. Helaas komen de voice-overs ook met potsierlijke teksten als 'Life is a theatre' of 'Dreams are nice, but you can't live in them'.
 
Dat de beeldcollage van Knight of Cups vaak even leeg en vluchtig overkomt als het leven van de hoofdpersoon is wel toepasselijk; een mooi meta-commentaar op Hollywood en het leven zelf. Maar als kijkervaring niet per se bevredigend. De overdaad aan gestileerde composities, zeker gekoppeld aan strak geklede personages in Armani , hebben zo nu en dan veel weg van reclames voor exorbitant dure parfums of horloges. Om de eventuele diepere betekenis van Malicks filmische puzzel te achterhalen, lijken meerdere kijkbeurten vereist, maar het is de vraag wie daar de energie voor zal kunnen opbrengen.

Meer over Malick en Knight of Cups