In I.O.U.S.A. wordt gewaarschuwd voor een wereldwijde recessie. Die onvermijdelijk is als Amerika niet stopt met meer uitgeven dan het binnenkrijgt. Die recessie is er inmiddels, maar is daarmee de film ook overbodig geworden?

De makers van de Amerikaanse documentaire I.O.U.S.A. hoopten natuurlijk op een zelfde effect als An Inconventient Truth, Al Gore’s veredelde power point-presentatie over de opwarming van de aarde, waarmee hij twee jaar geleden eindelijk de wereld wist wakker te schudden.

In I.O.U.S.A. wordt namelijk gewaarschuwd voor een wereldwijde recessie. Die onvermijdelijk is als Amerika niet stopt met meer uitgeven dan het binnenkrijgt. Nou, die recessie is er inmiddels, en wakker schudden is dus niet meer nodig.

Is daarmee ook de documentaire overbodig geworden? Ingehaald door de tijd misschien, maar niet overbodig. Het is zelfs wel leuk om te kijken in hoeverre er in I.O.U.S.A. al gewaarschuwd wordt voor de kredietcrisis die momenteel wereldwijd de beurzen pootje licht.

De film van regisseur Patrick Creadon volgt Robert Bixby en David Walker tijdens hun ‘Fiscal Wake-up Tour’, waarmee ze vanaf 2005 door Amerika trekken.

De droogkomische Bixby is directeur van de Concord Coalition, een non-politieke organisatie die waarschuwt tegen het ongedekt spenderen van zo’n beetje alle naoorlogse Amerikaanse regeringen (op die van Clinton na); Walker is de baas van de Government Accountability Office, de club die het huishoudboekje van de VS in de gaten dient te houden.

Geheel in Inconvenient Truth-stijl wordt hun verhaal stapje voor stapje uitgelegd en omlijst met veelzeggende grafieken. Het sprekendst is die waarin de staatsschuld wordt afgezet tegen het bruto nationaal product. Maar hoe beangstigend de 8,7 biljoen (!) dollar staatschuld ook zou moeten zijn, de getallen blijven het altijd afleggen tegen één bange ijsbeer op een smeltende ijsschots.

In zekere zin vertegenwoordigde president Bush het gevoel van de doorsnee Amerikaan toen hij op vragen naar de snel oplopende staatsschulden antwoordde: ‘Vraag maar aan de economen. Ik had volgens mij een zesje voor economie.’ Om daar snel aan toe te grinniken: ‘Maar wel een tien voor belastingen verlagen!’

Dat deze struisvogelpolitiek niet alleen economische gevolgen heeft, maar ook gevaarlijk voor de staatsveiligheid kan zijn, is de vaste overtuiging van meesterbelegger Warren Buffett, die in de documentaire zegt: ‘Steeds maar meer schulden maken in het buitenland, en er zo voor te zorgen dat de wereld steeds meer beetjes van Amerika bezit, zal politieke instabiliteit veroorzaken. Het zou maar zo kunnen gebeuren dat demagogen daar misbruik van maken en domme dingen gaan doen.’

Wat dat betreft is de wetenschap dat de grootste schuldeisers van de VS in China en het Midden-Oosten zitten weinig geruststellend.

Maar terug naar de vraag of de documentaire al wees op de naderende kredietcrisis. Hoewel het woord recessie meermalen valt, hebben ook deze makers niet goed doorgehad dat de zeepbel al veel eerder zou barsten. In I.O.U.S.A. wordt er schande van gesproken dat de Amerikaanse regering onze kinderen opzadelt met schulden die ze niet zelf gemaakt hebben. Wat dat laatste betreft kunnen de makers gerustgesteld zijn. Niet onze kinderen, maar wij zelf zullen deze rotzooi moeten opruimen.