In The Disappearance of Eleanor Rigby volgen we een liefde die uiteen valt na een tragisch ongeluk. De film bestaat uIt twee versies: in Him volgen we hem, in Her haar. In Cannes draaide ineens een derde, in elkaar geschoven versie: Them.

Het zal niet vaak gebeurd zijn dat een regisseur debuteert met drie films. Toch is dat wat de Amerikaan Ned Benson (1977) overkwam met The Disappearance of Eleanor Rigby, want die film werd onlangs in Amerika uitgebracht in drie verschillende versies: Him, Her en Them. Als het aan Benson had gelegen was het trouwens bij de eerste twee gebleven. Want dat was het oorspronkelijke idee: twee films waarin we zien hoe een liefde uiteen valt na en tragisch ongeluk. In Him volgen we hem. In Her volgen we haar. Sommige scènes overlappen wel (met kleine maar veelzeggende verschillen in hoe ze zich dingen herinneren), maar in Him leren we zijn familie en vrienden beter kennen en in Her die van haar.

Een interessant idee, waarmee een tamelijk uitgemolken thema toch weer nieuw leven werd ingeblazen. Twee films van anderhalf uur, die naast een emotioneel-oprecht verhaal over hoe twee mensen verlies verwerken, ook nog intelligente dingen zegt over perspectief en herinnering.

The Disappearance of Eleanor Rigby : Him en The Disappearance of Eleanor Rigby: Her gingen vorig jaar al in première op het festival van Toronto, maar afgelopen mei draaide op het festival van Cannes ineens een derde versie: The Disappearance of Eleanor Rigby: Them.

Gekortwiekt
Waarom? Het korte antwoord is: Harvey Scissorhands. Het lange antwoord is dat de distributierechten voor de Rigby-film(s) voor Amerika werden gekocht door de Weinstein Company, die wordt gerund door de broers Bob en Harvey Weinstein. Van wie Harvey nogal de neiging heeft zich te bemoeien met de inhoud van de films die hij uitbrengt. De lijst films waaruit hij hele stukken liet wegknippen (vandaar zijn bijnaam Scissorhands) is lang en indrukwekkend. Een paar voorbeelden: Cinema Paradiso, Hero, Como agua para chocolate, The Grandmaster en Shaolin Soccer. Inderdaad: vooral de ‘moeilijke’, niet-Engelstalige films moeten het bij Harvey ontgelden. Maar ook Amerikaanse films worden door hem gekortwiekt. Het bekendste voorbeeld is Martin Scorsese’s Gangs of New York, waar Harvey maar liefst een heel uur uit liet wegsnijden . Scorsese is hem daar overigens nog steeds dankbaar voor (want Gangs of New York werd een hit), maar de meeste makers zijn minder blij met het gewroet in hun werk.

Wat The Disappearance of Eleanor Rigby betreft: Harvey vond twee versies te onhandig voor de bioscoop (want opgeteld veel te lang) en stelde regisseur Benson voor de keus: schuif de films in elkaar en maak zo één korte versie, of ik breng de films maar in een paar kopieën uit.

Benson koos eieren voor zijn geld en kwam na bijna een jaar monteren met Them. Niet meer verteld vanuit alleen hem of haar, maar een klassieke film met een alwetende verteller over hun beiden.



Geselecteerd
Met die versie kwam Benson afgelopen mei naar Cannes. Vergezeld door onder meer hoofdrolspeelster Jessica Chastain, met wie Benson jarenlang een relatie had (de twee gingen in 2010 als vrienden uit elkaar). Tien jaar geleden vertelde hij Chastain over een film waar hij mee bezig was, over een jong stel dat een groot verlies moet verwerken. Dat verhaal werd toen nog uitsluitend verteld vanuit het perspectief van de man en Benson wilde van zijn vriendin weten wat de vrouw dacht en voelde . Terwijl ze dat bespraken bedachten ze zich dat het interessant zou kunnen zijn twee films vanuit verschillende standpunten te maken. Het idee voor Him en Her was geboren.

De films liggen dus zowel Benson als Chastain nauw aan het hart, maar in Cannes doen beiden nog erg hun best om Them te verdedigen. Chastain wijst op Olivier Assayas’ vijf uur durende televisieserie Carlos, waar ook een twee uurs-versie van bestaat. ‘Ik heb liever de full experience van de serie, maar als je je daar niet aan wilt overgeven, kun je altijd nog de kortere versie zien.’ En Benson antwoordde diplomatiek: ‘Samen met mijn editor heb ik geprobeerd de films in elkaar te schuiven. Dat is ons blijkbaar gelukt, want de film is voor Cannes geselecteerd en daar zijn we heel blij mee.’



Interpretaties
Naar Cannes komen en zeggen dat Them een misbaksel is, was natuurlijk geen optie, maar of Benson en Chastain echt ‘heel blij’ zijn met Them zal over een aantal jaren pas blijken, wanneer ze vrijuit kunnen spreken. Ik kan nu alvast zeggen dat Them duidelijk de minste van de drie is. Al moet daar eerlijkheidshalve aan worden toegevoegd dat ik eerst Him, toen Her en daarna pas Them zag. En dan valt goed op hoeveel rijker Him en Her zijn. Door de hele tijd dicht bij een van de twee te blijven, ontstaat niet alleen een beter beeld van de relaties met familie en vrienden, de afwezigheid van de ander creëert ook veel spanning en mysterie, die zo goed als volledig zijn verdwenen uit Them.

Bovendien worden in Them twee ongelijke grootheden in elkaar geschoven. Omdat je in Him door zijn ogen naar haar kijkt, en vice versa voor Her, spelen Chastain en co-ster James McAvoy in beide versies in feite verschillende rollen. Chastain zei daarover in Cannes: ‘Ik begon met Her, waarin ik probeerde te ontdekken wat voor mens zij was. Voor de Him-versie gaf ik haar veel meer mysterie mee, omdat zij voor hem zo’n enigma was.’ Gevolg: Twee verschillende interpretaties van de zelfde rol in één film.

Botsen
Nog een probleem: in Him en Her heeft Benson voor duidelijke verschillen in tempo en toon gekozen. Him is sneller en harder (meer blauwtinten), Her kalmer en zachter (meer geeltinten). Voor Them kon hij wel beschikken over een handvol nog niet gebruikte opnamen om een en ander aan elkaar te plakken, maar veruit het meeste komt uit Him en Her. En die verschillende stijlen botsen regelmatig.

Maar wat nog het meeste wringt, vooral als je meer van de Him-versie houdt ( zoals ik), is dat Him en Her niet eerlijk over Them verdeeld werden. Them is ongeveer tweederde Her en eenderde Him.

Alles bij elkaar moge duidelijk zijn dat Them het niet haalt bij zijn voorgangers. Gelukkig vindt de Nederlandse distributeur Imagine Film dat ook, want in Nederland worden alleen Him en Her (als double bill en in die volgorde) uitgebracht. En zelfs Harvey Scissorhands lijkt op zijn schreden terug te keren, want nadat hij oorspronkelijk alleen Them in Amerika wilde uitbrengen, liet hij zich toch overtuigen – met name door Chastain, die daar heel fel in was – om ook Him en Her uit te brengen.