Op 22 februari worden de 87ste Academy Awards uitgereikt. Een bekende Hollywoodwet schrijft voor dat actrices met het binnenhalen van een Oscar meteen afscheid kunnen nemen van hun huwelijk. Wetenschappers zochten uit of dat klopt.

Arme Halle Berry. Ze werd genadeloos getroffen door de Oscarvloek. In 2002 won ze als eerste donkere vrouw de Academy Award voor Beste actrice. Maar kort nadat Oscar in haar leven kwam, kwam ze erachter dat haar man Eric Benet vreemdging. Twee jaar later gingen ze uit elkaar. De winnende rol in Monster’s Ball heeft ze nooit weten te evenaren.

De Oscar curse is een bekend fenomeen in Hollywood. Het winnen van het beeldje zou de carrière van een acteur of actrice soms meer kwaad dan goed doen. Voor Oscarwinnaars Cuba Gooding Jr., Adrien Brody en Catherine Zeta-Jones was het winnen van de Academy Award een hoogtepunt waarna ze nooit meer echt Oscarwaardige rollen speelden of kregen aangeboden. En vooral op het persoonlijke vlak brengt de prijs vaak rampspoed, zo wil het volksgeloof, zeker bij vrouwen. Bijna elk jaar is er wel een entertainmentjournalist die de vloek weer eens naar boven haalt. Veel actrices zien hun huwelijk stranden binnen een jaar of twee nadat ze de Oscar hebben gewonnen. Echtgenoten kunnen niet omgaan met vrouwen die succesvoller zijn dan zij, is de verklaring. Als bekende slachtoffers worden Sandra Bullock, Kate Winslet en Reese Witherspoon vaak genoemd.

Is de vloek echt waar, of een urban legend? Het verloop van de carrière van een filmster kan sowieso grillig zijn, en een Hollywoodhuwelijk dat wel langer standhoudt dan een paar jaar is toch juist een uitzondering? Wetenschappers Michael Jensen en Heeyon Kim , verbonden aan de economische faculteiten van de universiteiten van Michigan en Singapore, besloten de kwestie uit te zoeken. Ze richtten zich vooral op de stukgelopen huwelijken, en publiceerden de verrassende resultaten van een statistische analyse afgelopen januari in het wetenschappelijke tijdschrift Organization Science.

Onderzoek
Het bestuderen van de Oscarvloek was voor de wetenschappers interessant, omdat ze hem verbonden aan een bestaand sociologisch fenomeen, namelijk de negatieve gevolgen van positieve veranderingen in status. Niet alleen de filmwereld, onze hele maatschappij is ingericht als een competitie waarin je kunt promoveren, op hetzelfde niveau blijven of omlaag kunt vallen. Een hogere functie op het werk, het winnen van een belangrijke wedstrijd, een onverwachte erfenis – het kan iemand meer geld en meer mogelijkheden opleveren, maar niet noodzakelijkerwijs een gelukkiger leven, bewijst de wetenschappelijke literatuur. Het is letterlijk eenzaam aan de top. Een plotselinge stijging op de sociale ladder kan zorgen voor stress en verstoorde relaties met de mensen om je heen. Dat noemen Jensen en Kim ‘statusontwrichting’. Daarnaast is er in een competitieve omgeving als het Oscarcircus nog een fenomeen aan het werk, namelijk ‘statusberoving’. Dat zijn de negatieve gevoelens die ontstaan als een grote prestatie net niet wordt bereikt: genomineerd worden voor een Oscar, maar niet winnen. Stress en ontevredenheid kunnen leiden tot relatieproblemen en dus tot een scheiding, redeneren de auteurs.

Aangezien de Academy Awards al sinds 1929 op ongeveer dezelfde manier uitgereikt worden en de levens van filmsterren goed gedocumenteerd zijn, leveren ze uitstekend materiaal op voor een statistische analyse. Jensen en Kim zetten de genomineerden en winnaars af tegen een controlegroep van andere sterren uit de hoogste Hollywoodregionen: hoofdrolspelers in films die prijzen hebben gewonnen en veel bezoekers hebben getrokken, maar desondanks niet genomineerd werden voor een Oscar. Ze hielden rekening met variabelen als leeftijd, lengte van de carrière, of de acteurs kindsterren waren en of hun echtgenoten ook Oscarwinnaars waren. En ze maakten onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke acteurs.



Resultaten
Na hun statistische analyses te hebben losgelaten op de gegevens, konden Jensen en Kim eindelijk een wetenschappelijk gefundeerde uitspraak doen over de vloek waar actrices al tientallen jaren bang voor zijn. Ten eerste bleek uit de cijfers duidelijk dat het winnen van een Oscar absoluut niet nadelig is voor een acteercarrière. Eendagsvliegen als Cuba Gooding Jr. zijn een uitzondering, over het algemeen speelden Oscarwinnaars in meer films en duurde hun carrière na de prijs langer dan bij andere acteurs. Dat geldt ook voor actrices, zij het in iets mindere mate. Dat komt waarschijnlijk doordat carrières van vrouwelijke filmsterren sowieso korter duren, vanwege het gebrek aan rollen voor vrouwen van middelbare leeftijd. Mythe één ontkracht dus.
 
Bij het onderzoeken van de gevolgen van een Oscar voor huwelijken blijkt dat de vrouwen in tegenstelling tot het volksgeloof juist goed wegkomen. Vrouwelijke Oscargenomineerden en -winnaressen scheiden juist minder vaak dan actrices zonder nominatie. Mannen daarentegen blijken wel vaker te scheiden na het Oscarwinnen of -genomineerd zijn. Het scheidingspercentage stijgt met maar liefst 200 procent ten opzichte van ‘gewone’ Hollywoodsterren. De Oscarvloek bestaat dus wel, zij het niet voor vrouwen, maar voor mannen. Het winnen van een grote prijs vergroot de mogelijkheden om nieuwe vrouwen aan de haak te slaan, waardoor acteurs sneller zullen scheiden, denken Jensen en Kim. De mislukte huwelijken na een Oscarnominatie wijten ze juist aan de stress en ontevredenheid na het net niet winnen.

Conclusie
Het onderzoek naar de andere variabelen leverde nog wat interessante resultaten op. Zo geldt vooral voor vrouwen dat hoe meer huwelijken ze aangaan, hoe groter de kans is dat deze op de klippen lopen. En in hoe meer films een actrice de afgelopen vijf jaar heeft gespeeld, hoe groter de kans op een echtscheiding. Acteurs en actrices uit acteursgezinnen scheiden ook vaker. Mannelijke acteurs die in actiefilms spelen, hebben helemaal snel de neiging om te gaan scheiden. Voor vrouwen hebben actierollen geen invloed op het scheidingspercentage.

Genomineerd worden voor een Oscar is goed voor een acteercarrière, maar bij mannen slecht voor een huwelijk, concluderen de wetenschappers. Interessant voor Hollywoodwatchers, maar ook voor andere mensen. Want mannen die promotie krijgen of de loterij winnen, kunnen hieruit opmaken dat ze er goed aan doen wat extra energie in hun relatie te steken.

Vervloekt?
Winnaars/genomineerden beste actrice en beste acteur 2015:

Marion Cotillard (Deux jours, une nuit), sinds 2007 een relatie met acteur en regisseur Guillaume Canet.
Felicity Jones (The Theory of Everything), vrijgezel.
Julianne Moore (Still Alice), sinds 2003 getrouwd met regisseur Bart Freundlich.
Rosamund Pike (Gone Girl) – sinds 2009 een relatie met wiskundige Robie Uniacke .
Reese Witherspoon (Wild), sinds 2011 getrouwd met impresario Jim Toth.
Steve Carell (Foxcatcher), sinds 1995 getrouwd met actrice Nancy Walls.
Bradley Cooper ( American Sniper), één keer gescheiden, sinds 2013 een relatie met model Suki Waterhouse.
Benedict Cumberbatch (The Imitation Game), sinds 2015 getrouwd met theaterregisseur Sophie Hunter.
Michael Keaton (Birdman), een keer gescheiden, vrijgezel.
Eddie Redmayne (The Theory of Everything), sinds 2014 getrouwd met jeugdvriendin Hannah Bagshawe.