Acteur J. K. Simmons gooit momenteel hoge ogen als meedogenloze drumleraar in de film Whiplash en collega Gerhard noemde het niet voor niets zijn ‘ultieme rol’. Een echte doorbraakfilm. Toch kun je niet kijken naar deze bonkige, kale verschijning zonder te denken aan Vern Schillinger, uit de dramaserie Oz. Gevangene, vader en keiharde neonazi.

Oz (1997-2003) is een gevalletje ‘ken uw klassiekers’. Iedereen herinnert zich altijd The Sopranos (twee jaartjes later), maar eigenlijk trapt het Gouden Televisie Tijdperk af met deze brute gevangenisserie uit de stal van, jawel, HBO . Moord en (homoseksuele) seks, alles dat je niet op televisie kon laten zien, zag je in Oz. Bruut met de nodige pulp, vaak hevig moraliserend en na verloop van tijd best een beetje soapy, maar na tien jaar heeft Oz nog niets aan rauwe aantrekkingskracht ingeboet.

De serie speelt zich af in de Oswald State Correctional Facility (in de volksmond dus Oz), in het bijzonder het cellenblok Emerald City. Verder gaan de verwijzingen naar de filmklassieker niet, behalve het feit dat je vanaf minuut één weet dat je niet meer in Kansas bent. Oz is een serie met als hoofdpersonages moordenaars, drugsdealers en verkrachters, ruim voordat dat hip werd met Dexter en Hannibal.

De meeste criminelen in Oz hebben daarbij ook geen klein, goed hartje verstopt onder de massa spieren, littekens en tatoeages. Case in point: Vern Schillinger, leider van de Arische Broederschap, de neonazibeweging in de gevangenis. Er is halverwege de serie een kort moment van bekering, maar eigenlijk doet Vern alles dat God verboden heeft. En die kale, doorleefde kop van J.K. Simmons is er perfect voor.

En hij kan ook nog ‘zingen’

In bijvoorbeeld Juno en naar verluidt in het echt is Simmons een joviale, grappige man. In Oz is hij het kwaad zelve en dat maakt hem een heerlijk personage om te volgen. Vooral zijn lach en het pure sadistische genot in zijn gezicht als hij een arm breekt van een medegevangene is een werk van de duivel. Een bad guy in optima forma.

Verdient hij dan helemaal geen sympathie? Nee. (Het is echt een slechterik.) Maar op de momenten dat Schillinger zijn zwakte toont, is Simmons wel erg geloofwaardig. En dan kun je zelfs over een moordende, verkrachtende neonazi even twijfelen. Gun je hem voor een moment een beetje vrede. En daarna hoop je weer dat hij een mes in zijn buik krijgt.

Maar spreek wel zijn naam goed uit