De ene filmpaus is nog gekker dan de andere. Naar aanleiding van de nieuwe serie The Young Pope – van Paolo Sorrentino (La grande bellezza), met Jude Law en Diane Keaton – zetten we de markantste exemplaren op een rij.

Jude Law als paus Pius XIII

Serie: The Young Pope (2016, Paolo Sorrentino)

Stijl: De eerste Amerikaanse paus, geboren als Lenny Belardo, is zo’n beetje het tegenovergestelde van de huidige paus Franciscus: koel, verwaand en aartsconservatief. Origineel is hij wel. Zo mijdt hij de publiciteit om een mysterieus imago te creëren – ideetje dat hij naar eigen zeggen afkeek van Banksy en Daft Punk.

Geloofwaardig? Een jonge, Amerikaanse paus; lomp, grillig en tiranniek? De geschiedenis heeft genoeg vreemde pausen voortgebracht, maar dat de huidige kerk zo’n leider zou selecteren lijkt niet aannemelijk.

Controversieel? Het Vaticaan heeft nog niet gereageerd op The Young Pope, maar de HBO-serie is een ongekende hit in Italië – naar verluidt ook onder katholieken. Die krijgen het ook niet té zwaar te verduren: Rome wordt weliswaar gepresenteerd als wespennest, maar Sorrentino heeft ook oog voor integriteit en – zoals in La grande bellezza – overweldigende schoonheid. Voor hbo-begrippen blijven de excessen bovendien beperkt.

Citaat: ‘Vriendschappelijke relaties zijn gevaarlijk. Die leiden tot misverstanden en conflicten, en lopen altijd slecht af. Formele relaties zijn daarentegen glashelder en houden eeuwig stand.’

Jeremy Irons als paus Alexander VI

Serie: The Borgias (2011-2013, Neil Jordan)

Stijl: Geslepen en corrupt. Heeft openlijk maîtresses en kinderen, die hij ook aan machtige posities helpt. Is er evengoed van overtuigd dat hij handelt naar Gods wil.

Geloofwaardig? De beruchte Alexander VI, alias Rodrigo Borgia, was daadwerkelijk paus van 1492 tot 1503. De serie volgt in grote lijnen de historische feiten, maar is ook sterk geromantiseerd. ‘Geschiedenis is voor de boekjes,’ aldus maker Neil Jordan.

Controversieel? Op dat laatste kwam vooral kritiek van historici. Om te beginnen zou Jeremy Irons niks lijken op de zwaarlijvige, extraverte paus. Dat vond de acteur zelf trouwens ook, daarom wilde hij de rol aanvankelijk niet aannemen.

Citaat: ‘We trekken de grens bij moord. Toch?’

Michel Piccoli als kardinaal Melville

Film: Habemus papam (2011, Nanni Moretti)

Stijl: Angstig. Als de oude, tikje verstrooide kardinaal Melville (een pauselijke naam geeft de film hem niet) na een lang conclaaf tot nieuwe paus wordt verkozen, krijgt hij prompt een paniekaanval. Na een vergeefse sessie met een therapeut (regisseur Moretti) weet Melville het Vaticaan te ontvluchten.

Geloofwaardig? Behoorlijk. Paus Benedictus XVI omschreef zijn benoeming in 2005 als ‘een guillotine’ die hij het liefst had geweigerd. Na zeven zware jaren trad hij alsnog – als eerste paus in ruim 700 jaar – vrijwillig af.

Controversieel? Uit katholieke hoek klonk wel wat kritiek op Habemus papam, maar dat leek vooral voor de vorm. Moretti is in feite poeslief voor de kerk. Dat zag ook de recensent van Radio Vaticaan in, die opgelucht meldde dat de film 'geen karikatuur' maakt van de paus.

Citaat: ‘Ik kan dit niet!’

Johanna Wokalek als pausin Johanna

Film: Pope Joan (2009, Sönke Wortmann)

Stijl: Paus Johannes, die volgens de legende rond 855 enige tijd aan de macht is, staat alom bekend als wijs en rechtvaardig. Er is één probleempje: Johannes is eigenlijk Johanna. Dat blijkt wanneer de paus tijdens een processie van een kind bevalt.

Geloofwaardig? Pope Joan is gebaseerd op de gelijknamige roman van Donna Woolfolk Cross, maar de legende over een pausin doet al eeuwen de ronde. Rome heeft die altijd afgedaan als een broodje aap-verhaal, en krijgt van de meeste historici gelijk.

Controversieel? Uiteraard, de kerk houdt voet bij stuk. ‘Een onzinverhaal met een extreem beperkte visie,’ schreef de recensent van Vaticaankrant L’Avvenire.

Citaat: ‘Vrouwen hebben veel meer wilskracht dan mannen. Eva at van de appel omdat ze kennis en wijsheid najoeg, Adam alleen maar omdat Eva het voorstelde.’

Robbie Coltrane als paus David I

Film: The Pope Must Die (1991, Peter Richardson)

Stijl: Onorthodox. De gezellige paus David I houdt van vrouwen, snelle auto’s en rock-’n-roll. Dat hij op de Heilige Stoel terechtkomt is dan ook een pijnlijke vergissing.

Geloofwaardig? Deze komedie bevat veel flauwekul, maar is deels gebaseerd op speculaties rond de dood van de historische paus Johannes Paulus I, die in 1978 zou zijn vermoord omdat hij corruptie wilde bestrijden. David I doet dat in de film ook, waarop de maffia hem dood wil.

Controversieel? Amerikaanse media vielen over de titel en weigerden advertenties voor de film te plaatsen. Oplossing van de producent: een letter erbij. Zo kwam de film in de VS uit als The Pope Must Diet.

Citaat: ‘Ben ik Gods uitverkorene? Onmogelijk. Ik ga woensdag trouwen.’