Japan: Chimeren

Er is een groot tekort aan donororganen. Om mensen toch aan een nieuwe alvleesklier, nier of lever te helpen, probeert de Japanse stamcelonderzoeker Hiro Nakauchi menselijke organen op te kweken in varkens.

kipschildpad

Een organisme dat gedeeltelijk bestaat uit varkenscellen en gedeeltelijk uit menselijke cellen – dat is wat Hiro Nakauchi in zijn laboratorium probeert te maken. Het klinkt misschien absurd, maar zo vreemd is het idee niet. In laboratoria wereldwijd wordt al volop geëxperimenteerd met het creeeren van organismen die bestaan uit twee diersoorten. Zo is er al eens een kip-kwartel gemaakt, een schaap-geit en een muis-rat. Japanse onderzoekers hebben zelfs geprobeerd een kip-schildpad te maken. De volgroeide organismen vertoonden eigenschappen van beide dieren.

Hiro Nakauchi

twee-eiige eenling

De kipkwartels, schaapgeiten en muisratten worden chimeren genoemd. Een chimeer is een wezen dat is opgebouwd uit twee verschillende organismen met verschillend DNA. Dit is niet te verwarren met dierlijke hybriden zoals de muilezel de nakomeling van een paard en een ezel is. Die heeft maar één type cellen. In de natuur komen chimeren regelmatig voor als twee embryo’s in de baarmoeder met elkaar versmelten. De twee vormen dan samen een organisme. 

Chimeren van twee diersoorten komen tot stand als het vroege embryo van de ene diersoort in het laboratorium wordt versmolten met de stamcellen van de andere diersoort. Als de diersoorten een vergelijkbaar ontwikkelingstraject doormaken en genetisch voldoende op elkaar lijken, kunnen de cellen elkaar gaan aanvullen en uitgroeien tot een organisme.

Het doel van Hiro Nakauchi is om heel gericht bepaalde organen van de ene soort te laten groeien in het lichaam van een andere soort. Het is hem al gelukt om de alvleesklier van een muis te laten groeien in een rat. Het rattenembryo was genetisch gemanipuleerd zodat het geen alvleesklier kon aanmaken. De muizenstamcellen namen die taak automatisch over. Hetzelfde wil hij nu ook in varkens proberen, maar dan met menselijke stamcellen.

organen oogsten

 Een menselijk orgaan kweken in een dier lijkt ideaal om het donortekort op te lossen, want niet alleen zou het een einde van het orgaantekort betekenen, ook zouden mensen een orgaan op maat kunnen laten maken: de chimeren zouden gemaakt kunnen worden met behulp van je eigen stamcellen. Maar er zijn nog veel stappen te maken. Als het al lukt om varkenmens-chimeren te maken, dan nog is het lastig te voorspellen hoe de chimeer zich zal ontwikkelen. Want misschien krijgt zo’n varken straks niet alleen een menselijke alvleesklier, maar bijvoorbeeld ook een handje in plaats van een hoef. En wat als het varken ook deels menselijke hersencellen en een menselijk bewustzijn ontwikkelt? En trouwens… mogen we eigenlijk wel dieren gebruiken om daar organen uit te ‘oogsten’?

Bovendien is een transplantatie van een gekweekt orgaan niet zonder risico, want in het ‘donororgaan’ kunnen cellen van het varken achterblijven. Die kunnen, na transplantatie, door het menselijk lichaam worden afgestoten. 
 
Maar als Nakauchis droom uitkomt, wordt het menselijk lichaam steeds meer een machine waarvan we versleten onderdelen kunnen vervangen. Nakauchi zelf maakt zich voorlopig nog geen zorgen om de ethische bezwaren, hij wil eerst eens kijken of het überhaupt lukt om geschikte chimeren te maken voor orgaandonatie. Hiervoor zal hij moeten uitwijken naar Californië, want in Japan is experimenteren met menselijk DNA verboden.

meer uit aflevering 2: de dood uitgedaagd