De prominente Syrische activist Mouaz al-Khatib begrijpt niet waarom niemand moeite doet om de Syrische bevolking te beschermen. Dat zegt hij in een gesprek vanavond tegenover Chris Kijne van Bureau Buitenland. Oud-diplomaat Nicolaos van Dam en Europese liberaal Koert Debeuf bespreken welke keuzes het westen wel en niet moet maken.

Syrische activist, politicus en diplomaat over praten met Syrie

Mouaz al-Khatib (1960) was hier afgelopen weekeinde op uitnodiging van de Utrechtse studentenvereniging SIB en PAX.

Al-Khatib (rechts naast Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Kerry) is een prominente islamitische activist en denker die bekend staat om zijn kritische houding tegenover de Syrische dictatuur. Hij studeerde toegepaste geofysica en was jarenlang werkzaam voor het grootste oliebedrijf van Syrië. Echt bekend werd hij als imam van de grote Umayyadenmoskee in Damascus. Maar daar kreeg hij een preekverbod. Hij gaf ook nog les aan het Nederlandse Instituut in Damascus.

Al Khatib hoort niet bij een politieke partij. Hij is kritisch tegenover Syrische islamistische strijders: 'Door jullie noemt het westen ons extremisten.' Daardoor zou het westen afwachtend zijn en niet optreden. 

Hij is erg kritisch tegenover het regime van president Bashar al-Assad. Daarvoor belandde hij ook meerdere keren in de gevangenis. In november 2012 werd hij, enkele maanden nadat hij zijn vaderland was ontvlucht, gekozen tot hoofd van de National Coalition for Syrian Revolutionary and Opposition Forces, kortweg Syrian National Coalition (SNC). Hij pleitte er toen al voor in gesprek te gaan met Assad. Niemand wilde naar hem luisteren. Het westen niet, de oppositie niet. In april 2013 nam hij ontslag.

'De laatste twee jaar zijn Syriërs afgeslacht door het strenge regime, terwijl de wereld toekeek', aldus Khati. 'Het vernietigen van de Syrische infrastructuur, het vluchten van honderdduizenden en alle andere vormen van lijden waar Syriërs mee te maken hebben waren niet voldoende voor de internationale gemeenschap om ons te helpen ons te verdedigen.'

Achter de schermen geeft hij nu bijvoorbeeld EU-buitenlandcoordinator Catherine Ashton adviezen. In 2011 sprak Chris Kijne al eerder met hem voor het TV-programma Debat op 2 (zie hieronder). Kijne is getroffen door zijn sterke en zachte karakter. Vorige maand schreef hij nog een column over hem op Grenzeloos. Mouaz, waar ben je? Een maand later zitten ze tegenover elkaar.

Al-Khatib pleit voor een staat waarin mensen met verschillende achtergronden in vrijheid en gelijkheid samen kunnen leven. Maar welke consequenties heeft die gedroomde islamitische staat voor de minderheden, zoals de christenen, vraagt Kijne hem. In het gesprek wordt verder gesproken over de rol van het westen tegenover Arabische regimes. Volgens de Syrische activist is het vertrouwen in ‘het westen’ minimaal en zelfs een rol voor de VN ziet Al-Khatib niet weggelegd. Hoe denkt hij er nu, ruim drie jaar later over?

Volgens de  Syrische programmamaker Rana Kabbani is Mouaz al-Khatib een gematigd islamist. Luister het fragment tegenover een journalist van The Guardian.

listen to ‘Syria's new opposition leader is a unifying figure and not a traditional imam says @RanaKabbani54’ on Audioboo

bio Koert Debeuf

Koert Debeuf (1974) woont in Cairo en werkt voor de Europese Liberalen. Hij heeft veel contact met het Vrije Syrische Leger en schreef daar bijna een jaar geleden een opiniestuk over op de gerenommeerde website Syria Comment en zijn ervaringen zijn ook terug te lezen in de New York Times. Hij is actief op twitter, daar volgen meer dan vijfduizend mensen hem.

Door Assad in het zadel te houden, zal er geen einde komen aan dit langslepende conflict, meent Debeuf in zijn laatste blog voor de EU-Observer.

Koert Debeuf actief op twitter

bio oud-diplomaat nicolaos van dam

Nicolaos van Dam (1945) is een oud-diplomaat die in meerdere Arabische landen werkte (onder meer Egypte, Irak). Voor zijn werk was hij ook vaak in Syrië. In 1964 was van Dam er voor het eerst. Hij kreeg er veel vrienden, met slechts enkele heeft hij nog contact. Veel van deze vrienden zijn gevlucht. Van Dam studeerde Arabische Talen en islam. Hij was tot zijn pensioen ambassadeur in Jakarta en daarvoor onder meer chef de poste in Berlijn en Ankara. Zijn hart ligt bij de Arabische wereld, waar hij diende als ambassadeur in Irak en Egypte en in het begin van zijn carrière in Libanon, Jordanië, de Palestijnse bezette gebieden en Libië.

In 2011 kwam zijn boek 'The Struggle for power in Syria' uit. Hij schreef de afgelopen jaren in Nederlandse en internationale media opiniestukken over de rol van het westen tegenover Syrië. Ook was hij drie uur te gast bij Djoeke Veeninga, tijdens het marathon-interview in 2011. Oke, je moet er even de tijd voor hebben, maar al pak je wat fragmenten; hier hoor je wel een redelijk en toch uitgesproken kenner praten die weet waar hij het over heeft, want hij bleef tenminste niet achter zijn bureau zitten.

Harm Ede Botje, Vrij Nederland-redacteur en oud-presentator van Bureau Buitenland, sprak van Dam recent uitgebreid voor het opinieblad. Het gesprek gaat over Van Dams grote passie, het Midden-Oosten: over de dramatische ontwikkelingen in Syrië, maar ook over het Arabisch-Israëlische conflict. Omdat hij sinds 2010 met pen­sioen is, kan de oud-diplomaat nu vrijuit spreken en dat doet hij dan ook.

Het regime heeft niet veel opties meer. Als het echt gaat hervormen, zal dat tot leiden tot hun eigen ondergang, schreef Nicolaos van Dam drie jaar geleden in The Independent. Het westen ook niet: sancties zullen niet helpen, militaire interventie evenmin. 
 

prominente kopstukken over syrie