Norbert ter Hall en Robert Alberdingk Thijm wekten voor de decemberserie Het gordijnpaleis van Ollie Hartmoed een geheel eigen wereld tot leven.

Elja Looijestijn

In de studio’s van Amsterdam Video Postproduction hangt een echte decembersfeer: overal staan bakjes pepernoten binnen handbereik. Hier zijn regisseur Norbert ter Hall en scenarioschrijver Robert Alberdingk Thijm bezig de laatste hand te leggen aan Het gordijnpaleis van Ollie Hartmoed. Na successen als Waltz en A’dam – E.V.A. komt het gouden duo met een fantasierijke decemberserie voor de hele familie, voorzien van een sterrencast en oogstrelende vormgeving. Maar eerst willen we natuurlijk weten: waarom gordijnen?

Alberdingk Thijm: ‘Ik was vooral op zoek naar de onwaarschijnlijkste fascinatie voor een jongetje van negen. En ik wist dat ik wilde schrijven over een versnipperde familie die misschien vroeger iets belangrijks betekend had. Toen was ik in Zuid-Duitsland, in het Zwarte Woud, voor een seminar. Op mijn hotelkamer hingen de meest overdadige gordijnen die je je kunt voorstellen: vitrages, voile, overgordijnen, biezen, het was een gordijnenextravaganza.

Toen viel ineens alles op zijn plek. Ollies familie was vroeger eigenaar van een mooie gordijnenwinkel. Nu heeft hij een ruziënde patchworkfamilie, die ooit een mooie gordijnstof uit één stuk was. De hele wereld kom ik toen aan de hand van gordijnen verklaren. De metafoor eerlijk gezegd pas later, maar het gordijn bleek een prachtig narratief instrument.’

Tante Ingeborg

Hoofdpersoon Ollie Hartmoed heeft een enorm ingewikkelde familie. Alberdingk Thijm: ‘Ik bedacht eerst hoeveel soorten broers en zussen je kunt hebben: half-, stief-, geadopteerd, een broer die een zus wil worden, uit een andere cultuur, enzovoort. Toen ging ik kijken hoe dat dan in elkaar moest steken. Je hoeft in het begin ook helemaal niet te begrijpen hoe het precies zit. Iedereen heeft het bijvoorbeeld last met tante Ingeborg.’

Regisseur Norbert ter Hall vult aan: ‘In een echte familie heb je dat ook, een tante die niemand kan plaatsen, of die geen echte tante blijkt te zijn, maar een buurvrouw.’

De regisseur en scenarioschrijver putten uit hun rijke netwerk en stelden een indrukwekkende cast samen, met onder anderen Aart Staartjes, Susan Visser en Barry Atsma. Alberdingk Thijm: ‘Het is een familieserie, dus bedoeld voor iedereen. Ik vind het leuk dat er voor iedereen iemand bij is waarvan diegene denkt: wat leuk dat die er ook in zit. Waar zie je nou Kitty Courbois, Leontine Borsato, Louis Talpe en Rick Paul van Mulligen bij elkaar in één serie?’

Ter Hall: ‘Het is ook een soort jubileumproductie. Ik ben begonnen bij de jeugdafdeling van de VPRO. Daarna heb ik allerlei andere dingen gedaan, zoals Waltz en ’t Schaep met de 5 pooten. De cirkel is weer rond, en uit allerlei eerdere projecten komen mensen terug in Het gordijnpaleis.’

‘gaatje in zijn hart’

Ollie Hartmoed heeft niet voor niks de woorden 'Hart' en 'Moed' in zijn naam. Je moet wel over een heel erg moedig hart beschikken om zo’n ingewikkelde familie als die van hem bij elkaar te willen brengen. Maar je moet zelfs nog moediger zijn als dat hart van je extra zijn best moet doen omdat je een aangeboren hartkwaal hebt. Ollie komt er tijdens de serie namelijk achter dat hij een ‘gaatje in zijn hart’ heeft, een ASD (Atriumseptumdefect).

Veel gordijnresearch is er niet gedaan, geeft Alberdingk Thijm toe: ‘Ik heb me niet verdiept in de gordijnenwereld, ik ben eigenlijk een beetje bang voor wat de echte gordijnistas ervan vinden. Ik sprak laatst met een jongen die opgegroeid was in een fourniturenzaak, en hij vroeg of ik wel wist hoe belangrijk de “vleug” is. Dat is de richting waarop de gordijnstof geweven is. Daarover zit dus helemaal niets in het verhaal.’

Ter Hall: ‘Maar je hebt je wel verdiept in de hartkwaal.’

Alberdingk Thijm: ‘Ja, een neefje van mij had een ASD, een ‘gaatje in zijn hart’. Om dat dicht te maken werd hij behandeld en kreeg een ‘parapluutje’ in zijn hart. Ik besloot dat Ollie dat ook moest hebben, een soort gordijn in zijn hart, dat leek me mooi. Ik heb me dat helemaal laten uitleggen door een kindercardioloog. Toen later de Hartstichting bij het project betrokken raakte, waren ze onder de indruk dat het allemaal klopte.’

Eerder dit jaar zagen we de succesvolle serie A’dam – E.V.A., van dezelfde makers. Alberdingk Thijm werkt momenteel aan scripts voor nieuwe afleveringen. Het gordijnpaleis is echter een heel ander project, benadrukt Ter Hall: ‘Maar wat wel echt iets van ons is, en ook in A’dam – E.V.A. zat, is dat we iets willen vertellen. We hebben toch een bepaalde zendingsdrang. In A’dam – E.V.A. was de boodschap dat iedereen met elkaar verbonden is. En nu gaat het om familie: veel families volgen niet meer de traditionele lijnen, maar dat wil niet zeggen dat mensen geen behoefte aan verwanten hebben.’

Alberdingk Thijm: ‘De missie van Ollie is om alle mensen uit zijn rare familie ondanks zichzelf weer bij elkaar te brengen. Dat gaat met humor, veel gedoe, soms is het zielig, maar je gaat als kijker mee in zijn opdracht. We vinden dat mensen bij elkaar horen, maar dat mag best een beetje schuren. Het moet natuurlijk niet te zoetsappig worden.’

kijkdoos

Net als bij A’dam - E.V.A. speelt de omgeving een heel belangrijke rol in het verhaal. Alberdingk Thijm: ‘We houden er gewoon heel erg van om de plek waar alles zich afspeelt een eigen karakter te geven.’

Ter Hall: ‘Dat is ook het mooie aan tv, dat je er echt in gezogen kunt worden. De mooiste series vind ik die waarin op dat zwarte scherm een heel nieuwe wereld tot leven komt.’

Die wereld ziet er surrealistisch, maar op een bepaalde manier ook ouderwets uit, zien we op de monitor. Ter Hall: ‘Het is een sprookjesachtig kerstverhaal, een realistische omgeving leidt dan alleen maar af. De familie van Ollie is ingewikkeld, en niet één geheel. Dat zie je ook in de omgeving: de gebouwen in zijn stad komen uit alle tijden, de kleding van Ollie en zijn familie uit de jaren tachtig, de kleding van zijn vriendinnetje juist weer uit de jaren zestig, en de muziek uit de jaren vijftig. Het personage van Opapa ziet eruit of hij uit 1900 komt. Allemaal losse elementen die een geheel vormen, net als de familie Hartmoed zelf. We hebben in België opgenomen, daar ziet alles er niet iets anders dan in Nederland. Achteraf worden nog allemaal extra elementen aan de wereld toegevoegd.’

Alberdingk Thijm: ‘Zo word het een soort kijkdoos. De skyline van de stad heeft ook net niet het juiste perfectief, net niet de goede grootte. Dat geeft dat gelaagde effect. Het moest een soort driedimensionale collage worden.’

Een decemberserie moet iets heel speciaals zijn.

Norbert ter Hall

Vallende ster

Dat laat Ter Hall zien in de post-productiestudio. De laatste details worden aan de fantasiewereld toegevoegd door professionele beeldbewerkers. Ter Hall laat een gebouw zien dat voor de serie een extra gevel heeft gekregen. Op de achtergrond is de lucht blauw. Maar een beeldje later staan er ineens flats aan de skyline. ‘De foto’s zijn van andere gebouwen in Leuven en Luik,’ zegt de regisseur, ‘maar de televisietoren bijvoorbeeld komt geloof ik uit Taiwan, die heeft het art department weer uit een boek. En de groene bosjes moesten natuurlijk weg, want de serie speelt zich in de winter af.’

De volgende scene is een nachtelijke lucht. Ter Hall: ‘Er klopt iets niet aan die maan. En er mogen ook nog wel wat meer sterren bij. Het mag wat spectaculairder.’

‘Vind je het moment van de vallende ster wel goed,’ vraagt compositer Sven de Jong. Hij maakt aantekeningen om de beeldjes straks verder te bewerken.

De decembermaand is dit jaar extra spannend voor de makers van Het gordijnpaleis van Ollie Hartmoed. Ter Hall: ‘Een decemberserie moet iets heel speciaals zijn. Het is maar vier keer op televisie, straks mis je het. Men kan het natuurlijk terugkijken, maar er gaat niets boven het moment dat je met zijn allen klaar zit voor iets dat nog niet bestaat, en dat je het allemaal voor het eerst ziet.’