Als het onder de grond ligt, kan ‘ruimte-archeoloog’ Sarah Parcak het vinden.

Via Canvas: Rome, what lies beneath
Canvas, 18.35-19.27 uur
De 35-jarige ruimte-archeoloog Sarah Parcak dobbert in een boot op de Donau. Via een portofoon praat ze met een duiker, die even daarvoor in het donkere water van de brede rivier gesprongen is. Het zicht is slecht. ‘Ga eens naar rechts toe’, zegt ze, kijkend op beelden van wat daar onder haar boot gebeurt. De duiker stuit op een stenen bouwwerk dat beslist het fundament moet zijn van een brug. Direct klapt een driedimensionale computeranimatie een gigantische houten brug uit. Over dit bouwwerk moeten de Romeinse garnizoenen duizenden jaren geleden zijn getrokken om Transsylvanië militair bezet te kunnen houden. De BBC-documentaire Rome, what lies beneath houdt van het grote gebaar. De camera volgt archeologe Sarah Parcak in haar queeste naar verdwenen architectuur van het Romeinse rijk. Die zoektocht wordt begeleid door luid slaande trommen, geëxalteerde violen én begeesterende computeranimaties. Die bijvoorbeeld de Romeinse havenstad Portus, ‘de sleutel tot Rome’, tot leven wekken. Zonder die beelden was het moeilijk voor te stellen hoe Portus eruit gezien heeft, want op die plek in modern Italië zijn nu slechts autowegen, parkeerplaatsen en een vliegveld te zien.
Hoofdpersoon in de documentaire is de Amerikaanse Sarah Parcak. Allereerst is zij egyptoloog en zelfbenoemd space archeologist. Haar vakgebied dankt ze aan de hoge resolutie satellietbeelden van NASA, waarmee ze al jarenlang in Egypte de bodem afspeurt en kijkt naar opmerkelijke vegetatie, hoogteverschillen en uiteenlopende grondtypes, die erop wijzen dat ondergronds oude bouwwerken verborgen zitten. In 2011 werd ze wereldnieuws met het bericht dat zij en haar onderzoekers zeventien piramides, duizend grafplaatsen en drieduizend oude vestigingen gevonden zouden hebben. Haar schatting is dat in Egypte slechts één procent van alle antieke overblijfselen is bovengehaald.
Over haar archeologische arbeid in Egypte maakten de BBC en Discovery Channel eerder al een documentaire, die toen gepresenteerd werd door acteur Brendan Fraser, bekend van blockbuster The Mummy.
Een wetenschapper à la Parcak moet een wensdroom van tv-makers zijn. Haar ambitie is hemelhoog en haar onderzoeksresultaten tarten de verbeelding. Tegelijkertijd legt ze behalve Egyptische graven ook graag haar eigen persoonlijkheid bloot. Ze groeide op in Maine, aan de oostkust van de VS, waar ze op het strand al zocht naar contouren in het zand die duidden op verborgen zanddollars. Volgens haar ouders brachten die zeediertjes geluk. Iets van haar archeologische speurzucht heeft ze toen opgedaan. Op Yale kwam ze later in aanraking met de bekende egyptoloog William Simpson. Een rondleiding door zijn huis bleek haar ‘defining moment’. Al vanaf haar jeugd droomde ze over een mummie die haar achtervolgde in een kalkstenen graftombe. Nu werd het tijd om die mummie tegemoet te treden en egyptoloog te worden. De rest is geschiedenis.