Wel of niet schaatsen op zondag? Een relevante vraag in de bijbelgordel.

Holland Doc: Zwart ijs
Nieuwjaarsdag, Nederland 2, 22.40-0.15 uur

Geertjan Lassche maakte een documentaire over marathonschaatsers uit de bijbelgordel. Als in februari 2012 de Elfstedentocht wel heel dichtbij komt, en zondag de enige dag lijkt waarop die verreden kan worden, staan de hoofdrolspelers uit de film voor een moeilijke keuze. Moeten ze de zondagsrust eerbiedigen, of hun kans grijpen en naar Friesland afreizen? Lassche werd zelf christelijk opgevoed, groeide op in een schaatsfamilie en komt uit Rouveen, centrum van de bijbelgordel.
Was het met zo’n achtergrond niet moeilijk om afstand van het onderwerp te nemen?
Lassche: ‘Het ligt zo’n beetje besloten in mijn karakter dat ik altijd met enige afstand naar zaken kijk. Ik observeer en beschouw. Voor mijn directe omgeving is het wel eens irritant dat ik me eigenlijk nergens echt aan bind, behalve aan mijn familie. Daarbij hielp mijn filmploeg, afkomstig uit een geheel ander milieu dan ik, mij om zaken continu te relativeren. Ik vind mezelf een autonoom documentairemaker. Toch was het best spannend om deze film te maken, omdat ik ook een deel van mezelf blootgeef. Veel scènes waarvan de buitenwereld zegt “dat dit nog gebeurt”, kan ik letterlijk meevoelen. In al mijn films ga ik tot het gaatje, niets moet bij voorbaat taboe zijn. Hoewel ik de unieke kans kreeg in deze film om de bijbelgordel van binnenuit te portretteren, wordt geen enkele gevoelige kwestie gespaard. En dat was best pittig voor sommige personages.’

Is het toeval dat er zoveel goede marathonschaatsers uit de bijbelgordel komen?
‘Nee, het orthodox-christelijke platteland en het schaatsen op natuurijs lijken lotsverbonden. Op de boerderij is in de winter, vooral bij strenge vorst, weinig nuttigs te doen. En daarom was en is schaatsen een gelegitimeerd tijdverdrijf. En een sociale activiteit. Boeren, die gewend zijn om lange dagen in weer en wind te werken, bleken en blijken de ideale marathonschaatsers. Lange tijd bleef het heilige huisje van de zondagsrust intact. Tot de commercie, media en professionele competitie het schaatsen op natuurijs ontdekten. Nederland seculariseerde ondertussen en zondag werd de ideale dag voor een natuurijsklassieker. En zo kwamen de jongens van de bijbelgordel voor de keuze te staan. Traditie of de wereld?’

Schaats je zelf op zondag?
‘Ik sport wel op zondag. Maar probeer daarin niet te provoceren. Je gaat niet met je racefiets dwars door een uitgaande kerk. Sowieso is mijn instelling om de harmonie in een leefgemeenschap niet te verstoren, omdat je als individu afwijkende wensen hebt. Iedere cultuur zijn eigen gewoonten, en zeker als documentairemaker ga je niet proberen een cultuur te veranderen. Je past je aan en observeert.’