De Zendtijd voor politieke partijen is verworden tot een moetje voor politici.

Andere tijden
Donderdag, Nederland 2, 21.25-22.00 uur

‘Ik ben het even nagegaan, want ik wist het niet meer uit mijn hoofd, maar tot mijn niet geringe verbazing blijkt de Zendtijd voor politieke partijen nog dagelijks te worden uitgezonden, en wel op twee netten: om drie minuten voor zes op Nederland 1 en om drie minuten voor één op Nederland 2.’ Aan het woord is Reinier van den Hout, regisseur van Andere tijden-aflevering ‘Het lelijke eendje van de televisie’ over de geschiedenis van de zendtijd die de politieke partijen sinds jaar en dag krijgen om hun visie aan de man te brengen. Dit fenomeen ontstond in de jaren dertig op de radio, dankzij de liberalen. ‘Waarom? Omdat vroeger alle politieke partijen behalve de VVD een bevriende omroep in hun zuil hadden. De KVP had de KRO, de ARP de NCRV en de PvdA de Vara. De VVD voelde zich achtergesteld. In 1959 kregen de partijen ook zendtijd op de televisie. Ze moesten toen een programma van tien minuten vullen. Dat zag er vaak amateuristisch uit; je zag de lijsttrekker zitten achter een bureau met een bloemstuk erop, terwijl hij de kijker vermanend toesprak.’

‘De grote doorbraak kwam met de beroemde spot van Hans van Mierlo van D’66 in 1967, waarbij hij al lopend over de grachten in de camera kijkt en mijmert. Dat heeft geleid tot een eindeloze hoeveelheid wandelingen van eindeloos veel politici. Gek genoeg weten ze zich dat vaak niet goed te herinneren. Ik ben bij Hans Wiegel (vvd) langs geweest, die wel dacht dat hij een keer door een weiland was gelopen. Nou: op het strand, door de duinen, op de hei. Kilometerslang. En maar mijmeren. Maar dat was in elk geval aantrekkelijker dan een man achter een bureau.’
‘De andere doorbraak was in 1989, toen besloten werd om de lengte in te korten tot vijf en soms drie minuten, wat de huidige lengte is. Het wordt dan meer een videoclip. Frits Wester, die ook in de uitzending zit, was toen campagnemedewerker van het CDA en moest Lubbers en Brinkman verkopen. Hij begint dan MTV-achtig te doen, met zwart-witfilms, in slow motion, met maffe camerabewegingen en nauwelijks tekst, maar veel muziek.’
Eind jaren negentig begon de SP als eerste reclametijd in te kopen. Van den Hout: ‘Dat betekende het faillissement van de Zendtijd voor politieke partijen, want daar kijkt geen hond naar. Een klein spotje in een Ster-blok is dan veel aantrekkelijker.’
Sindsdien is de eigen zendtijd een ‘moetje’. Dat wordt verbeeld door de PVV, die sinds vorig jaar haar volle drie minuten vult met in kapitalen de woorden: ‘GENOEG IS GENOEG.’