Betekent de digitale revolutie het einde van de gedrukte krant?

Journalismus von morgen – Die virtuelle Feder
Arte, 21.30-23.00 uur
Sinds de eeuwwisseling is de teloorgang van de papieren krant, sowieso van gedrukte media, een veelbesproken onderwerp. Met reden, want de feiten liegen niet: alom kelderende oplagen, opzeggende abonnees, teruglopende advertentie-inkomsten, krimpende redacties. De krant, meer dan een eeuw lang onze belangrijkste bron van informatie, dreigt uit te sterven. Weliswaar wordt tegenwoordig steeds meer nieuws steeds sneller verspreid, maar dat gebeurt digitaal, via websites, blogs en sociale media. De digitale revolutie drijft printmedia in het nauw.

Philippe Kieffer en Marie-Eve Chambert, mediadeskundigen, en Pierre-Olivier François, journalist en filmmaker, maakten een rondgang langs uitgeverijen, hoofdredacteuren, journalisten en lezers in Frankrijk, Duitsland, de vs, Groot-Brittannië en India. Ze confronteerden de redacties van de New York Times, Le Monde, Libération, Die Welt, Bild-Zeitung en The Guardian met de vraag of in een tijdperk van gratis digitaal verspreide informatie gedegen journalistiek nog toekomst heeft en rendabel kan blijven. Hun bevindingen werden door François vastgelegd in de lange Arte France-documentaire Presse: un monde sans papier (2013), een complete staalkaart van het snel veranderende speelveld in de nieuwsbranche en van alle mogelijke toekomstscenario’s.  

Interessant zijn de uiteenlopende strategieën die de dagbladen hanteren inzake print en digitaal, maar de uitkomst is steeds ongewis, voorspellingen voor de langere termijn blijken al snel achterhaald. Alles wordt anders, zoveel is zeker, maar hoe en wat staat nog niet vast, behalve dat de bereidheid van de consument om voor digitale nieuwsjournalistiek te betalen van doorslaggevend belang is. Inmiddels houden veel kranten die consument via door speciale bedrijfjes geleverde software permanent in de gaten: wie leest wat wanneer en op welke manier. Want aan zoveel mogelijk clicks en bezoekers heeft een krant weinig als het kwalitatieve leesgedrag niet wordt geregistreerd en bevorderd. Sommige kranten hebben de bakens met succes verzet. De New York Times heeft inmiddels 700.000 digitale abonnees en Die Welt vroeg al in 2004 geld voor digitale content; het Axel Springer-concern verdient nu meer geld online dan met gedrukte uitgaven. De site van Le Monde is kostendekkend, maar dat is niet genoeg om een correspondentennetwerk in stand te houden. Volgens een Australische media-expert is de papieren krant in de vs in 2017 verdwenen, in Frankrijk en Duitsland in 2030 en in de rest van de wereld tien jaar later. Volgens anderen moeten print en digitaal elkaar aanvullen en gewoon samen optrekken; het belangrijkste is dat de nieuwsbranche rendeert, met behoud van kwaliteit.