De animatieserie Van het een kwam het ander gaat over de rol van toeval, oorzaak en gevolg in de geschiedenis. Is echt alles toeval, of zit er meer achter ons verleden?

Het lijkt onwaarschijnlijk, maar Adolf Hitler, de dei van Algerije, de chauffeur van Franz Ferdinand, burgerrechtenactiviste Rosa Parks en Sovjetmilitair Stanislav Petrov hebben daadwerkelijk iets gemeen. Ze waren namelijk allemaal betrokken bij grote toevalligheden uit de wereldgeschiedenis. Deze verhalen staan centraal in de webserie Van het een kwam het ander die Anne van Mourik (research filmpjes), Sophia Twigt (vormgeving) en Daphné Dupont-Nivet (research longreads) maakten voor VPRO Dorst.
‘We hebben met z’n drieën bij een koffiewinkeltje in Utrecht gewerkt, dus we kennen elkaar nu zo’n acht jaar,’ vertelt Twigt. Dupont-Nivet vult aan: ‘Altijd als we niets te doen hebben beginnen we een project, zodat we het heel druk krijgen.’
Van Mourik: ‘In dit project wilden we uitleggen wat geschiedenis eigenlijk is en dat geschiedenis via allerlei causale verbanden eigenlijk heel ingewikkeld in elkaar zit. Het is een grote rommel van oorzaken, gevolgen en heel veel toeval.’

Waar halen jullie al die verhalen vandaan?
Van Mourik: ‘Nadat ik geschiedenis had gestudeerd kon ik eerst geen baan vinden, dus had ik heel veel tijd om op internet allemaal verhalen op te zoeken. Sommige verhalen had ik ook al ergens tijdens m’n studie gelezen.’
Dupont-Nivet: ‘Het verhaal van de dei van Algerije kwam van mijn klasgenootje.’
Van Mourik: ‘En die over Hitler, toen zaten we met iemand in de kroeg!’

© vpro dorst

Hoe komt het beeld tot stand? Is het allemaal historisch correct?
Twigt: ‘Ik heb heel veel gezocht en veel rare dingen gegoogled. Er is veel meer te vinden van westerse verhalen dan van niet-westerse. Van Franz Ferdinand kon ik bijvoorbeeld superveel vinden, maar bij de dei van Algerije was dat al een stuk moeilijker. Op de ene afbeelding was hij groot en dik, maar op de andere was hij heel dun.’
Van Mourik: ‘Of dan ben je op zoek naar epauletten van een luitenant-kolonel van het Sovjetleger uit 1983, maar dan kan je alleen die uit 1957 vinden.’

Wat is de rol van de longreads in het project?
Van Mourik: ‘In de filmpjes zeggen we eerst heel kort door de bocht: van het een kwam het ander. Dat is dan de aanleiding om verder te lezen in de longreads, waarin alle historische context staat.’
Dupont-Nivet: ‘In de longreads ga ik dieper in op het vak geschiedenis. Ik leg bijvoor-beeld uit dat het niet per se een objectieve manier van kijken is, maar dat het juist ook een kind van z’n tijd is. De manier waarop je verhalen vertelt en de woorden die je gebruikt hebben zo veel betekenis. Het is leuk om de dingen waar ik op academisch niveau mee bezig ben voor mijn studie op een toegankelijke manier op te schrijven, zodat het niet alleen interessant is voor historici of studenten geschiedenis.’

Hoe is jullie eerste productie bevallen?
Twigt: ‘Ik ben alleen grafisch opgeleid, en dus niet per se verhalisch… Meestal vat ik een verhaal samen in één beeld, maar nu hadden we te maken met volgorde, timing en spanningsbogen. Aan het begin hebben we veel moeten schrappen.’
Van Mourik: ‘Het was echt een genocide van kill your darlings! Soms dacht ik: hoe kun je dit historisch verantwoorden? Dat moet Daphné dan maar weer oplossen.’
Twigt: ‘Ik vind het ook echt leuk om een keer niet de laatste te zijn. Ik ben normaal altijd de laatste in zo’n proces en nu zit ik in het midden en worden er nog allemaal dingen gedaan met je werk. Het was zo echt een teamproject.’