Speelde de ‘radicale verleiding’ in de jaren tachtig al in Nederlandse moskeeën? Voor sommige bezoekers in ieder geval niet. Integendeel.

Andere tijden
NPO 2, 21.20-22.00 uur

Ooit was ik een vroom meisje. Braaf ging ik naar de moskee en leerde alle soera’s uit m’n hoofd. Verschillende heb ik er in mijn jeugd bezocht. De imam van de ene was een jonge man die prachtig de koran kon reciteren, de andere moskee had een oude man bij wie we amper iets leerden. Radicaal in hun islamitische leer waren geen van de door ons bezochte imams. De moskee was onderdeel van ‘je cultuur’ en je wilde natuurlijk ook je (Turkse) ouders behagen. Tot zo ver niet veel anders dan de jongeren uit de jaren tachtig en negentig in de Andere tijden-aflevering ‘Verlangen naar het kalifaat’. Behalve dan dat het hier gaat om jongeren uit de Arabische gemeenschap, waar de moskeeën door onbekende geldstromen uit het buitenland werden gesubsidieerd en de imams die werden binnengehaald er radicalere ideeën op nahielden. Anders dan velen denken worden (Arabischtalige) moskeeën al sinds de jaren tachtig door (onder meer) Saoedi Arabië gesubsidieerd.
Die onbekendheid is niet zo heel verwonderlijk, want Nederland houdt kerk en staat gescheiden. De overheid dient zich noch financieel, noch inhoudelijk te bemoeien met wat in de moskeeën gebeurt.

Inmiddels staan de moskeeën juist volop in de belangstelling. Andere tijden gaat terug naar de jaren tachtig, toen het ideaal nog ‘integratie met behoud van eigen cultuur’ was en moslimextremisme en jihadisme relatief onbekende termen waren. In deze aflevering vraagt men zich af of er in de jaren tachtig al een voedingsbodem voor gewelddadig extremisme van moslims in Nederland was. Ahmed Marcouch, voormalig stadsdeelvoorzitter van Slotervaart in Amsterdam (waar een grote Marokkaanse gemeenschap woont) zegt in de uitzending dat er wel degelijk iets broeide onder de jongeren.
Volgens voormalig directeur Democratische rechtsorde van de BVD (nu AIVD), Nico van Helten, vonden de inlichtingdiensten het in die jaren allemaal wel een beetje vreemd wat er in en in en met de moskeeën gebeurde, maar niet iets om je al te druk over te maken.
En natuurlijk komt ook Frits Bolkestein aan het woord. De oud VVD-leider die ‘het taboe’ doorbrak en in 1991 als een van de eerste politici de integratie van minderheden als probleem op de agenda zette. Een discussie die nog steeds in alle hevigheid gevoerd wordt.
Hoe het er nu aan toegaat in de moskee zou ik niet kunnen vertellen. Ik kom er nooit meer.