De trek met Bram Vermeulen

Ergens in het hart van de Sahel, in een stoffige stad met de naam Agadez, strekte ik mijn benen op een pluche zitbank. Door de opening van de deur zag ik hoe in de keuken een man met de naam Musa en zijn vrouw thee en een schaal met koekjes bereidden. Tegenover me bungelden de beentjes van hun twee dochters over de rand van de driezitsbank. Allebei tutten ze aan een fles met verse melk die half zo groot was als de peuters. Nigerijnse huiselijkheid.

Musa is behalve vader van twee kinderen, echtgenoot van een jonge vrouw ook chauffeur op de weg van Niger naar Libië. Iedere maandag laadt hij 25 migranten op zijn pickup en rijdt ze in twee dagen door de Sahara.

Terwijl ik toekeek hoe de thee werd ingeschonken vroeg ik me af hoe ik hem moest noemen: een mensensmokkelaar? Was deze zorgzame vader en echtgenoot niet de risee van de 21ste eeuw die op mijn eigen continent Europa de schuld van alle problemen krijgt: de onophoudelijke instroom van gelukzoekers, de duizenden drenkelingen op de Middellandse Zee, de doden in de woestijn? Of is hij zoals hij zichzelf ziet: een dienstverlener die iedere week de dromen van tientallen Afrikaanse jongeren waarmaakt?

In al die debatten in de kranten en de talkshows over migranten en vluchtelingen komt de man achter het stuur van de migratie naar Europa zelden aan het woord. Of de nabestaanden van de drenkelingen op de Middellandse Zee. Of de duizenden Afrikanen die wekelijks Europa worden uitgezet, teruggestuurd naar hun vaderland.

In de nieuwe VPRO-serie De trek komen de hoofdrolspelers zelf aan het woord. De trek is een reisserie over de vier archetypen in het debat over migratie: de smokkelaar, die er aan verdient. De drenkeling, die zijn doel nooit bereikte. De gedeporteerde, die het land werd uitgezet. En de xenofoob die geen buitenlanders meer wil. Een serie over de trek uit Afrika, binnen Afrika en terug naar Afrika. We filmden in Senegal, Nigeria, Zuid-Afrika en Niger. Om de mensen te leren kennen over wie het werkelijk gaat.