VPRO Tegenlicht

The Smell of Paradise

Wat bezielt de Osama’s van deze wereld? Wat beweegt mensen om met de koran in de ene en het geweer in de andere hand onze wereld te vuur en te zwaard te bestrijden met als enig argument De Waarheid? Wat drijft mensen die bereid zijn hun leven op te offeren in de heilige overtuiging dat dat de enige manier is om de wereld zoals zij die willen te redden of te veroorzaken? Wat is er zo onweerstaanbaar aan de geur van het paradijs?

Dat zijn de dringende vragen waarmee de twee Poolse filmmakers Marcin Mamon en Mariusz Pilis nu al meer dan tien jaar de wereld rondreizen. Onderweg spraken zij met strijdheren en clanleiders, met emirs en mullahs, met terroristen en ‘godfathers’. In TegenlichtThe Smell of Paradise  een road movie, een persoonlijk avontuur, niet zonder risico, dat begint in Tsjetsjenië, in 1995, en dat eindigt in Waziristan, aan de Afghaans-Pakistaanse grens, in de zomer van 2004.

bijlage

De film brengt de opvattingen van de “fundamentalistische internationale” in kaart en daarmee de ideeën die onze eigen democratische samenleving op de proef stellen.

Centraal staan Zelimkhan Yandarbiev, voormalig president van Tsjetsjenië, en de reconstructie van zijn ontmoeting met Talibanleider Mullah Omar. De twee ontmoetten elkaar een aantal malen in Kandahar, in 2000, met de bedoeling een alliantie te smeden die het de Tsjetsjenen mogelijk moest maken de Russen, die in 1999 opnieuw hun land waren binnengevallen, in de rug te treffen met een leger van mujahedeen.

Tot aan zijn gewelddadige dood op 13 februari 2004 was Yandarbiev vanuit Qatar via internet en mobiele telefoon een belangrijke spin in het web van de internationale jihad. Twee weken voor hij door twee Russische agenten vermoord werd, filmden Manon en Pilis vijf dagen met hem in Qatar. Tijdens een lang interview, zijn allerlaatste, gaf hij heel open inzicht in wat hem en zijn medestrijders beweegt.

Anderen die The Smell of Paradise aan het woord komen zijn de Tsjetsjeense terrorist Shamil Basaev, de ‘godfather’ van de Tsjetsjeense maffia Hozh-Ahmed Noukhaev, Tsjetsjeens strijdheer en spiritueel leider Hamzat Gilaev , de Jordaniër emir Al Chattab, die twintig jaar streed in Afghanistan, Bosnië en de Kaukasus, en de Afghaan Ishmael Khan, de emir al Mumminin -leider van alle gelovigen- die zijn machtsbasis in Herat heeft, op de grens van Afghanistan en Iran.

The Smell of Paradise is gedraaid in Tsjetsjenië, Dagestan, Azerbeidzjan, Georgië, Qatar en Afghanistan, op plekken waar westerlingen nog maar heel zelden komen. De film neemt de kijker mee, niet alleen naar een andere wereld maar ook naar een andere tijd. Het resultaat is een unieke doorkijk in het land van de jihad, van de geestelijke en de fysieke strijd, in de wereld van de “fundamentalistische internationale”.

Regie: Mariusz Pilis en Marcin Manon
Producenten: George Brugmans/Petra Goedings/Mariusz Pilis
Eindredactie: Marije Meerman/Doke Romeijn/Frank Wiering