Tegenlicht

Drie Kameraden

Niemand kan zich voorstellen dat het plotseling oorlog is. Dat er van de een op de andere dag tanks door de straten rijden en er bommen vallen. Ook de drie Tsjetsjeense vrienden Ramzan, Roeslan en Islam niet. Maar het overkwam hen en hun familie wel. Een van de drie, Ramzan, die als cameraman werkt, legt hun leven en de onbegrijpelijkheid van de oorlog vast. De komende twee weken in Tegenlicht een schokkend, soms hilarisch maar vooral ontroerend verslag van hun leven in oorlog en vrede. Een leven dat twee van hen met de dood zullen bekopen.

Deel II

De drie vrienden Islam Basjirov, Roeslan Chamchojev en Ramzan Mezjidov zaten samen op school in Grozny, met in hun klas meer Russische dan Tsjetsjeense leerlingen. Hun leven verschilde in weinig van het leven hier: ze droegen moderne kleren, en luisterden naar de Beatles, Deep Purple en Led Zeppelin. Volwassen in de jaren tachtig reden ze ’s avonds laat door het bruisende Grozny, met verlichte café's en volle straten. Hun discussies gingen over muziek en de toekomst. Ze maakten zich geen zorgen, onbewust van het leven dat hen te wachten stond. Ramzan ging voor televisie werken, en filmde politici, rebellen en gewone mensen. Hij maakte prachtige opnames van Grozny.

Vanaf 1995 veranderde hun leven ingrijpend. Tijdens Oud-en-nieuw werd Grozny voor het eerst gebombardeerd. Ramzan filmde de vernietiging van de stad, de binnenrijdende Russische tanks en het in brand gestoken regeringspaleis. Roeslan, die als eerste trouwde en een zoon kreeg, assisteerde Ramzan bij zijn opnames en bracht hem naar de plekken waar zijn vriend filmde. Islam, die in Moskou medicijnen studeerde, keerde terug naar Tsjetsjenië om als arts zijn volk te steunen.

bijlagen

Als eerste van de drie kameraden sneuvelde Roeslan - in 1995 werd hij op straat door de Russische militairen zonder enige reden aangehouden en meegenomen. Na een paar dagen vond zijn vrouw Aminat zijn lichaam. Zonder uitleg. Islam werkte ondertussen in ziekenhuizen waar gewonden gebracht werden, onder wie veel kinderen, vrouwen, en ouderen. Hij behandelde zowel Russische soldaten als Tsjetsjeense strijders. Pas op het moment dat Islam terugkeerde naar Grozny, een half jaar na de dood van Roeslan, hoorde hij dat zijn vriend gestorven was.

Deel II toont hoe het leven in Grozny zich na de eerste Tsjetsjeense oorlog herstelt. Cameraman Ramzan trouwt met Liza, krijgt twee dochters, en werkt bij verschillende tv-stations in Grozny. Islam vervolgt zijn studie medicijnen in Moskou. In 1999 ontdekt Ramzan via een uitzending van de Russische televisie dat zijn vriend Islam, de dokter, in de gevangenis zit, beschuldigd van terrorisme. Hij zou meegedaan hebben aan de aanslagen op de flats in Moskou.

Ramzan brengt zijn vrouw en kinderen naar Moskou waar hij werkt voor Grozny-tv. Hij wordt, terwijl hij aan het draaien is in Tsjetseniëgedood door een Russisch vliegtuig, samen met een colonne van vluchtelingen. Zijn weduwe, Liza, blijft achter in een stadje vlakbij Moskou, samen met hun twee dochters. Islam wordt tijdelijk, tot zijn rechtszaak begint, uit de Moskouse gevangenis Boetyrki vrijgelaten. Ook hij moet via media vernemen dat zijn vriend Ramzan is gedood, een bericht in dezelfde krant waarin een maand daarvoor zijn eigen vermeende terroristische praktijken werden gemeld.
Islam, die als enige van de drie vrienden de totale vernietiging van zijn stad overleefde, vertrekt uiteindelijk naar Nederland, en zal moeten leven met zijn herinneringen, foto’s en beelden uit het verleden. Zijn schoolvrienden Ramzan en Roeslan stierven rond hun dertjgste verjaardag.

uitzending 12 en 19 februari 2006
regie: Masja Novikova
eindredactie: Doke Romeijn/Frank Wiering