Tips om jezelf tijdens quarantaine tegen dataroof te beschermen

Het zijn gouden tijden voor datarovers. In thuisisolatie spenderen we nog meer tijd online om de dagen door te komen en met de buitenwereld verbonden te blijven.

Er zijn tientallen verschillende manieren om te videobellen en we downloaden talloze apps om te sporten, spelletjes te spelen en te koken, maar wie profiteert op dit moment van al die data?

Privacy lijkt opeens een stuk minder van belang in deze tijden van crisis, maar ook nu kunnen we verstandige keuzes maken en zo min mogelijk van onze data vrijgeven aan de grote techbedrijven. 

Waar moeten we nu op letten? We vroegen het directeur Evelyn Austin van privacyorganisatie Bits of Freedom.

'Gebruik Signal om te appen, videobellen en elkaar leuke gifjes te sturen,' zegt Evelyn Austin. 'Signal is van een betrouwbare maker en end-to-end versleuteld. Niemand kijkt dus met je verkeer mee.'

Daarnaast stelt de directeur van Bits of Freedom: 'Signal heeft interessante functionaliteiten, zoals 'self-destroying' berichten. Als je instelt dat berichten zichzelf na een x aantal dagen automatisch verwijderen, heb je dus zelfs daar geen omkijken naar.' 

Evelyn Austin: 'Aan organisaties die willen dat hun werknemers/vrijwilligers videobellen (met meer dan twee mensen) zou ik adviseren om zelf Jitsi te hosten. Dat is een stuk software dat je zelf kunt beheren en waarvan je dus precies weet wie toegang heeft tot welke informatie. Je kunt het gebruiken in een desktop browser (geen nieuwe app nodig!)'

Om in één oogopslag te zien welke videobelapp wel of niet goed omgaat met de privacy van gebruikers maakte VPNGids een overzicht waarbij de privacy-vriendelijkheid van de bekende aanbieders inzichtelijk is gemaakt.

Dit gaat natuurlijk veel verder, maar wie nu echt het zekere voor het onzekere wil nemen en écht anoniem door het online leven wil gaan, schrapt onmiddelijk de sociale media uit haar bestaan.

Als je érgens veel data weggeeft, dan is het wel via sociale media. Zo kent Facebook bijvoorbeeld je vrienden, politieke voorkeuren en kledingssmaak. 

Toch zijn er ook alternatieven voor Facebook, zoals Mastodon en WT:social. Deze sociale netwerken zijn decentraal opgezet, zodat niemand toegang heeft tot alle data. Het idee is dat je zelf de baas blijft over je eigen gegevens. Nu nog wel even je vrienden overtuigen ook over te stappen.

Whatsapp belooft dat berichten versleuteld zijn, maar vergeet niet dat de app onderdeel is van grote dataslurper Facebook. Een alternatief voor WhatsApp is dus Signal (zie 1), eenzelfde soort app die volledig versleuteld is. 

Twister is een alternatief voor Twitter en belooft alle data te beschermen met versleuteling. Het IP-adres dat je gebruikt wordt niet geregistreerd op een server.

Een kleine geruststelling: data die herleidbaar is naar personen valt altijd onder de AVG, waardoor je als individu meer rechten hebt. Als Europese burger heb je met de AVG altijd recht op inzage, verwijdering, correctie en verplaatsing van jouw persoonlijke data.

Inzage, om te zien waar je data voor wordt gebruikt en met wie het wordt gedeeld. Ook heb je recht op verwijdering, wanneer er een goede reden is om je data te laten verwijderen. De tool ‘My Data Done Right’ van Bits of Freedom helpt je op weg om deze rechten af te dwingen, door een mail voor je op te stellen en de juiste bestemming (wat is eigenlijk het emailadres van Facebook?) voor je op te zoeken. 

Meer dan de helft van alle Nederlanders gebruikt Google Chrome als browser om naar favoriete pagina's te surfen. Maar Chrome slaat ontzettend veel persoonlijke data op. Niet alleen alle webpagina's die je bezoekt, maar ook veel schaduwdata, zoals de momenten waarop je de zoomfunctie gebruikt. Dat kan anders.

Een goed alternatief is Mozilla Firefox. Deze browser werkt praktisch even snel en gebruiksvriendelijk, maar is tegelijkertijd beter voor je privacy. Mozilla is een non-profit organisatie. De browser slaat wel informatie op om het programma beter te laten werken, maar die data blijven op jouw apparaat staan. Mozilla verkoopt je data niet aan derde partijen.

Nog steeds is Google op geen enkel vlak zo dominant als in de markt waar het begon: zoeken. Negen van de tien zoekers op het internet gebruikt daarvoor Google Search. Elke seconde wordt er op Google 63.000 keer gezocht. Het bedrijf verdient zijn geld door van jouw zoekopdrachten een profiel van jou samen te stellen. Dat profiel verkopen ze weer aan adverteerders. 

Dat kan ook anders. De zoekmachine Duck Duck Go is gewoon een commercieel bedrijf, maar hoeft geen gebruikersprofielen op te stellen om advertenties te verkopen. In plaats daarvan tonen ze een gesponsorde link in de zoekresultaten, op basis van je zoekterm: als jij op 'auto' zoekt, tonen zij een extra auto-advertentie. En je kunt de advertenties zelfs uitzetten als je wilt. 

Op die manier garandeert Duck Duck Go je privacy. Het bedrijf bewaart geen persoonlijke data op haar servers. Alle gebruikers krijgen dezelfde resultaten bij dezelfde zoekopdracht.

Wie met regelmaat Buienradar of Google Maps raadpleegt, weet dat deze en vele andere apps via GPS je locatie bijhouden. Hartstikke handig met het Nederlandse weer, en het wereldwijde wegennet ligt met een druk op de knop aan je voeten.

Maar: softwareontwikkelaars gaan maar al te graag met jouw locatie aan de slag om zo voorspellende modellen te maken voor reclamedoeleinden.

Ook al ga je nu veel minder naar buiten, die keer dát je boodschappen moet doen en je locatievoorziening aan staat, kan genoeg zijn voor een voorspellend model, ergo, reclame die je kan verleiden iets (online) te kopen.

Door de locatievoorzieningen op je telefoon uit te zetten of voor bepaalde apps te weigeren, maak je hier een einde aan. Je navigatie-app werkt bijvoorbeeld ook zonder dat je locatievoorziening aan staat (al moet je dan wel een punt A en B invoeren). Mocht je ook díe info liever niet prijsgeven, dan raden we een fysieke kaart aan.

Een mobiele telefoon is extra kwetsbaar voor dataroof. Hoe bel je zonder te worden afgeluisterd? Hoe browse je zonder te worden getracked? Onder de algemene instellingen van je telefoon vind je een aantal privacy-instellingen. Bits of Freedom stelde vijf tips samen, speciaal gericht op je mobiel.