De verandering van het klimaat is een bron van zorg, maar het lijkt onvermijdelijk. Als er dan toch weinig aan te doen is, waarom niet kijken of er voordelen uit te halen zijn? Hoe zit het met bedrijven, zowel klein als groot, in Nederland? Zeggen zij allemaal ‘Hoera! Het klimaat verandert’?

Ondernemers over de stand van zaken

Weathernews, een bedrijf dat het weer voorspelt, stelt bij monde van Dhr. Severin dat zij naar het weer kijken en niet naar het klimaat. Met name de invloed van weer op activiteiten die bedrijven en mensen ondernemen, hebben de interesse van Weathernews. Maar dan wel op korte termijn. "Het weer speelt een veel grotere rol dat het klimaat in de manier waarop de consument zich gedraagt". Volgens Severin spelen bedrijven als de zijne zodoende in op een nieuwe economie en niet op een nieuw klimaat. In Japan, het land van herkomst van het weerbedrijf, leeft aandacht voor het weerseffecten op menselijke activiteiten al veel meer. "Met een paraplu in de hand kan je niet twee kratten bier dragen en daar kunnen bijvoorbeeld supermarkten rekening houden wat betreft hun in- en verkoop", aldus Severin. Het resultaat van een veranderend klimaat is dat het weer extremer wordt, als voorspeller daarvan ligt Weathernews een hoop nieuwe opdrachten te wachten, zowel van commerciële bedrijven als van de overheid.

Baggeraarbedrijf Boskalis, dat onder meer werkt aan het verzwaren van kustweringen en dijken en het uitbaggeren van rivieren heeft deze week het nieuws gehaald doordat de raad van commissarissen is opgestapt. In de Volkskrant van 14 maart is te lezen dat Boskalis een goed jaar achter de rug heeft, maar dat alleen de winst in Nederland achter is gebleven. Een 'taai en stroperig vergunningenstelsel' wordt de schuld gegeven van de vertraging van plannen als een Tweede Maasvlakte. Directeur Corporate Relations Roel Berends van Boskalis, bevestigd dat er veel plannen zijn, maar dat de Nederlandse overheid niet altijd slagvaardig genoeg is. "Het omgaan met water is in Nederland structureel, een constante factor. Zodoende is klimaatverandering niet een enorme 'drive'", aldus Berends. Over zijn concurrentiepositie maakt hij zich niet zoveel zorgen: Boskalis is in en buiten Nederland een gevestigde partij.

Het ligt in de lijn der verwachting dat bedrijven die zich specialiseren in advies over watermanagement ook een nieuwe impuls krijgen door klimaatverandering. De ervaringen van dergelijke bedrijven lopen echter uiteen. Piet Droogers van FutureWater, een bureau dat zich specialiseert in 'onderzoek en advies gericht op de duurzame toekomst van ons water', zegt dat ongeveer vijftig procent van de opdrachten die zijn bedrijf heeft te maken hebben met klimaatverandering. Hij beweert echter dat deze opdrachten ook zouden zijn gekomen zonder aandacht van klimaatverandering. Hij stelt voorop dat er wel aandacht is voor de verandering van het klimaat, maar dat Nederland in vergelijking met andere landen maar weinig besteed aan watermanagement. Omdat er in de afgelopen jaren, na 1995 (toen de hoge stand van rivieren tot dijkdoorbraken dreigden te veroorzaken), weinig maatregelen tegen de risico's van water zijn genomen, dreigen we volgens Droogers marktaandeel te verliezen. Maar ook dreigen we expertise op het gebied van watermanagement kwijt te raken. "Derdewereldlanden beschikken steeds meer over hoogopgeleiden waterspecialisten, als we in Nederland niet meer investeren kan de globalisering ons de markt uit drukken", aldus Droogers.

Ook Eric Schellekens, programmamanager 'Groene ruimte en water' van het advies- en ingenieursbureau Arcadis is niet zo zeker van zijn positie in het watermanagement. "Op dit moment is watermanagement booming business, Arcadis zal zich daardoor moeten onderscheiden van de rest". Schellekens zegt dat onderscheid te kunnen maken omdat zijn bedrijf zich richt op adaptatie (d.w.z. ons land klimaatbestendig maken), in plaats van mitigatie (het verzachten van de gevolgen van klimaatverandering door onder meer het vinden van alternatieve energiebronnen). "Bouwen met water is in het kader van adaptatie het devies. Zodoende kan je over niet al te lange tijd denken aan het bouwen in Nederland van een aantal steden a la Venetië, om binnen de stad het water de ruimte te geven zodat het de rivieren minder belast". Over het gevolg van adaptatie is Schellekens eenduidig: "dit is een absolute kans voor het bedrijfsleven die bij de bouw van dergelijke projecten betrokken zijn". Dit zal volgens hem Arcadis ook meer opdrachten opleveren, dat de afgelopen jaren nog voor het merendeel opdrachten voor de overheid heeft uitgevoerd. Maar volgens Schellekens betekent klimaatverandering niet alleen waterproblematiek, ook de temperatuur stijgt. "Zodoende zullen niet alleen advies- en ingenieursbureaus voordeel uit de verandering van het klimaat halen, onder meer de recreatie- en de landbouwsector kunnen nieuwe kansen krijgen en benutten. Hier zitten enorme voordelen voor bedrijven aan", aldus de programmacoördinator.

Zoutwaterlandbouw staat volgens pionier Mark van Rijsselberghe nog absoluut in de kinderschoenen. Van Rijsselberghe is woonachtig op Texel en voert in samenwerking met de Vrije Universiteit (VU) en het investeringsbedrijf TransForum een project op het gebied van zoutwaterlandbouw. Toen hij een aantal jaren geleden zag dat in Zeeland vergunningen voor buitendijkse bebouwing werden aangevraagd werd hem duidelijk dat daar markt in zat. Maar toen hij zelf met de verbouwing van het gewas zeeaster begon en daarvoor bij de provincie en het Ministerie van Landbouw Visserij en Nijverheid aanklopte, werd hem duidelijk dat hij hiermee te vroeg was. " Ik werd van het kastje naar de muur gestuurd, uiteindelijk ontving ik een hele kleine subsidie." "Vorig jaar ben ik benaderd door de VU, zij onderzoeken welke gewassen onder welke omstandigheden op zoutwater kunnen groeien. We gaan kijken of bepaalde granen en bieten op de grond kunnen groeien. Als dat lukt kunnen we tegen dezelfde kosten veel meer produceren dan bij reguliere zoetwaterlandbouw. Zeker met het oog op verzilting van de grond door klimaatverandering kan dit een zeer belangrijke markt worden", zegt Van Rijsselberghe. Op dit moment is het commercieel nog totaal oninteressant, omdat het project in verkenningsfase en onderhevig is aan vele risico's. "Maar als het werkt kunnen we ook denken aan producten die met de juiste marketing succesvol kunnen worden, zoals natuurlijk gezouten whisky. "Voor mij is zoeken naar manieren om met klimaatverandering om te gaan niet nieuw, ik ben daar al jaren mee bezig. Texel is daar ook al jaren mee bezig en is zodoende eigenlijk een voorbeeld en pionier voor de rest van Nederland".

Dhr. Zeelenberg van het architectuur bedrijf Zeelenberg Architectuur beaamt Kool's verwachting: "Veel beter weer, betekent veel meer buitenleven. En dat heeft positieve effecten op 'leisure', ook wel recreatie genoemd". Desalniettemin is merkbaar dat recreatie minder zonafhankelijk wordt. Klimaatverandering resulteert op de langere termijn in zeespiegelstijging, maar op relatief korte termijn in extremer weer, hevige regenbuien, koude perioden etcetera. "Mede daarom richten wij ons op zogenoemde totaalprojecten, met andere woorden vakantiedorpen a la Center Parcs". Maar Zeelenberg is ook bezig met innovatieve projecten, zoals het bouwen van een eiland voor de kust dat tegelijkertijd als extra dijk én woongebied fungeert. Hierover is hij ook in gesprek met de provincie. Tot nu toe heeft klimaatverandering hem nog geen extra opdrachten bezorgd, maar mocht dit veranderen dan is hij, ook als pionier, niet zo bang voor concurrentie van andere architecten.

De ervaringen van ondernemers zijn niet eenduidig. In elk geval zijn er twijfels. Volgens sommigen is bewustwording omtrent klimaatverandering nog lang niet bij iedereen doorgedrongen, volgens anderen zijn we ons er wel van bewust maar doen we er te weinig mee. Weer anderen beweren dat het net in gang is gezet en nog in de pioniersfase verkeert. In welke fase dan ook, genereert klimaatverandering winst? Op dit moment alleen indirect is het antwoord, al wordt op niet al te lange termijn meer van klimaatverandering als opdrachtgever verwacht. Innovatieve projecten als de zoutwaterlandbouw van Van Rijsselberghe en het eiland van Zeelenberg lijken nog zodanig in de kinderschoenen te staan dat er van winst nog geen sprake is. Een advies dat wel uit de ervaringen te trekken is: ben er vroeg bij en onderscheid je van de rest, alleen zo houdt en krijg je klandizie.