Verschillen
Uiteraard zijn er ook verschillen tussen het Amerikaanse systeem en de nieuwe Nederlandse liberal arts opleidingen. Behalve Webster University duren de Nederlandse opleidingen drie in plaats van vier jaar. De meeste studenten gaan na de opleiding direct door naar een masteropleiding in Nederland of in het buitenland, mede omdat in Nederland een bachelordiploma nog niet wordt gezien als een volwaardig diploma waarmee je de arbeidsmarkt kunt betreden, zoals datin de VS gebeurt. Ook is het studieprogramma in Nederland veel minder breed dan in de VS waar je je pas na twee jaar gaat specialiseren door een keuze voor een major.Een ander belangrijk verschil is dat de Nederlandse liberal arts programma’s allemaal onderdeel zijn van de bestaande universiteiten. Zo is in Tilburg gekozen voor een liberal arts programma als een van de bacheloropleidingen van de Universiteit Tilburg, waarbij de student gebruik maakt van alle voorzieningen die reguliere studenten ook tot hun beschikking hebben. Utrecht kent een aparte vestiging voor de liberal arts studenten onder de naam University College Utrecht met voorzieningen die exclusief voor de University College studenten beschikbaar zijn, terwijl ze daarnaast ook nog toegang hebben tot de centrale voorzieningen van de Universiteit Utrecht.
Liberal Arts als bindmiddel
Het loont voor de Nederlandse universiteiten om op deze manier zowel Nederlandseals buitenlandse studenten aan zich te binden in de hoop dat ze een masteropleiding vervolgen aan dezelfde universiteit. In de VS zijn veel meer zelfstandige vierjarige colleges, soms zelfs met een specifieke signatuur zoals women’s colleges, of historically black colleges. De verschillen tussen het Amerikaanse en het Nederlandse liberal arts onderwijs zeggen verder weinig over de verschillen in kwaliteit. Vooral interessant is dat het Nederlandse hoger onderwijs meer variatie biedt door de komst van liberal arts programma’s. Belangrijke redenen om voor een liberal arts programma te kiezen in plaats van voor een reguliere opleiding zijn naast de brede studieprogramma’s het kleinschalige onderwijs, de internationale sfeer, en de intensieve begeleiding door studiebegeleiders. Bovendien wordt op de Nederlandse colleges studeren in het buitenland sterk gestimuleerd. Met name de mogelijkheid om in de VS een semester te studeren zijn goed. Verder wordt in bijna elk studieprogramma interdisciplinariteit benadrukt. Op de ene opleiding sterker dan op de andere, maar veel programma’s bieden de mogelijkheid vanuit specifieke thema’s te studeren in plaats beperkt te zijn tot vakken binnen een bepaalde discipline. Last but not least: de University Colleges in Utrecht, Middelburg en Maastricht scoren erg goed in vergelijking met de reguliere opleidingen. Ze zijn in Elsevier Thema Studeren 2008 gewaardeerd met een 8 of hoger voor de kwaliteit van de opleiding. Met name het studentenoordeel is zeer goed.
Campus Housing of niet?
Er zijn inmiddels vier liberal arts programma’s en er zijn er nog een paar in de maak. Voor welk programma kun je nu het beste kiezen? Het meest opvallende verschil tussen de Nederlandse liberal arts colleges is de aan- of afwezigheid van campushuisvesting. Wie op zoek is naar de ultieme liberal arts ervaring, waarbij een sterk gemeenschapsgevoel een belangrijk onderdeel is, kan het beste terecht in Utrecht, Middelburg en straks ook in Amsterdam. Utrecht is de enige opleiding die helemaal op zijn Amerikaans ook een meal plan aanbiedt, dus een voorziening om maaltijden te gebruiken. Verder bieden zowel Utrecht als Middelburg ook allerlei studentenvoorzieningen zoals een verplicht lidmaatschap van de studentenvereniging en Middelburg heeft daarnaast ook een roeiteam, college radio en een studentenkoor. Op andere opleidingen bestaan die voorzieningen ook, maar ze worden niet exclusief aan deze studenten aangeboden.
Vakkenaanbod
Op Amerikaanse universiteiten is het gebruikelijk dat de eerste twee jaar zo breed mogelijk zijn. Er zijn misschien twee of drie verplichte vakken, maar verder is er een keuze aanbod van zo’n 200 vakken in verschillende majors. Studenten kunnen dus breed kiezen, behalve studenten die geneeskunde of rechten willen gaan studeren. Zij volgen vaak de laatste twee jaar van de undergraduate opleiding een pre-medical of prelaw programma. De Nederlandse liberal arts programma’s bieden veel minder vrijheid. De keuzevrijheid is vaak beperkt tot zo’n twee tot vier vakken in het eerste jaar. In het tweede jaar kies je je major. Van de 16 vakken dien je er 10-12 in een gekozen major te doen. Wel is het aanbod veel ruimer dan in reguliere studieprogramma’s, dit varieert van ca. 42 op Webster University tot 200 vakken op Roosevelt Academy. De Universiteit van Tilburg is de enige van de wo-bachelors die geen major in Science aanbiedt. Wel is erd e mogelijkheid om een specifiek Law of Economics programma te doen. Vanaf 2008 biedt University College Utrecht een transnational law program aan en Middelburg is gestart met een specifiek en een performing arts program. Net als in de VS is er sprake van kleine klassen; maximaal 25 studenten per klas, in Maastricht is dat zelfs 12. Verder valt op dat de verhouding Nederlandse/buitenlandse studenten overal min of meer gelijk is. Alleen in Maastricht is sprake van een iets andere verhouding omdat er traditioneel veel Duitse studenten naar de Universiteit van Maastricht gaan. Wat betreft het aantal aanmeldingen ten opzichte van het aantal plaatsen kun je zeggen dat Utrecht en Middelburg het meest selectief zijn. Zij krijgen ongeveer drie keer zoveel aanmeldingen als er plaatsen zijn. Bij de overige opleidingen is de verhouding ongeveer 2:1. De Amsterdam University College is de jongste loot, dit college gaat in 2009 open en is al wel opgenomen in onderstaand overzicht. Het AUC is een initiatief van zowel de UvA als de VU in Amsterdam. Verder heeft de Universiteit Leiden plannen om in Den Haag een university college op te zetten. Zodra de financiering rond is, streeft de Universiteit Leiden ernaar de eerste studenten in 2010 te verwelkomen.
Kosten
De kosten van studeren aan een liberal arts opleiding zijn voor Nederlandse studenten vergelijkbaar met reguliere studies. Als je uitgaat van de bedragen die Nibud op hun website noemt zijn de kosten voor levensonderhoudvan studenten zo’n 183 euro per maand. In dit bedrag is studiefinanciering niet meegnomen. Huisvesting varieert van 250 euro voor een goedkope kamer in Maastricht tot aan 360 euro voor een kamer in Amsterdam. Uitgaande van deze bedragen dan blijkt University College Utrecht het duurst: ze rekenen 734, 80 per maand (uitgaande van tien maanden) voor huisvesting en een mealplan voor zeven dagen per week. Bovendien stellen ze verplicht dat je een International Profile Fee betaalt van 650 euro waarmee ondermeer beurzen voor internationale studenten worden gefinancierd. Ook Amsterdam University College vraagt een extra bedrag, namelijk een institutional fee van €1.843 per jaar. Ook is huisvesting duurder dan bijvoorbeeld in Maastricht. Webster University is echter veruit de duurste opleiding omdat dit een particuliere instelling is.
Studeren in de VS
Een uitwisselingsprogramma in het buitenland in het tweede of derde semester wordt door alle liberal arts programma’s sterk gestimuleerd. De Universiteit Maastricht springt er uit met een ruim aanbod van mogelijkheden in de VS. Liberal arts colleges in zowel het Noordoosten, Ohio en Washington State geven de studenten de kans om voor studiepunten in de VS te gaan studeren. Op vrijwel alle colleges is de VS het meest populaire land voor studie. Ook voor een vervolgopleiding op graduate niveau zijn voor studenten die naar het buitenland willen de VS en Groot-Brittannië de populairste landen.
Andere studieprogramma’s
Naas deze programma’s bestaan er nog andere liberal arts achtige opleidingen. Zo heeft Deventer sinds september 2008 de Academia Vitae. Dit is een particuliere instelling. Studenten doen vakken waarin de nadruk ligt op het lezen van klassieke teksten, en een introductiecursus in de Humanities, Scocial Science en Natural Science en twee keuzevakkenin het verlengde van twee van de drie vakgebieden. Het gaat om een gap year waarvan de kosten €9.000 (excl. huisvesting) bedragen. Tweede- en derdejaars studenten aan de Universiteit Twente kunnen aan de Academia Vitae het liberal arts programma Cultural Literacy volgen. Het gaat dan om één of twee vakken per semester naast de reguliere studie aande Universiteit Twente. Deze mogelijkheid staat ook open voor studenten vanandere universiteiten. Op de volgende pagina’s volgt een overzicht van de liberal arts colleges in Nederland en hun belangrijkste kengegevens. De meeste universiteiten en ook steeds meer hogescholen bieden ook honors programs aan, dit zijn studieprogramma’svoor gemotiveerde en getalenteerde studenten die extra vakken krijgen aangeboden. Deze programma’s zijn in dit overzicht buiten beschouwing gebleven.