'Worst case scenario' - Argentijnse survivaltips

Fernando Aguirre was net getrouwd toen Argentinië in 2001 om hem heen verviel in anarchie. In plaats van bij de pakken neer te zitten, kwam hij in actie om zijn gezin door de wantoestand heen te loodsen. Na het Argentijnse faillissement heeft Aguirre de vaardigheden opgedaan om de ineengestorte stadsomgeving van Buenos Aires te kunnen overleven. Hij besloot zijn ervaringen te vertalen naar een handboek met overlevingsstrategieën.

Aguirre emigreerde eind 2011 met zijn vrouw en twee zoons naar Noord-Ierland. Een zeer bewuste keuze in verband met veiligheid. Ook het feit dat hij daar een pistool mag bezitten sprak de doorgewinterde survivalexpert aan.

‘Dit boek is er om te zorgen dat u weet wat u te doen staat als deze veranderingen optreden in uw land,’ leest de inleiding. En die veranderingen zijn niet mis: 'het vinden van een pinautomaat met geld erin wordt het equivalent van jagen op voedsel.'

Dat Aguirre op het ergste is voorbereid, is nogal een understatement. We krijgen tips over voedselvoorraden, het reduceren van uitgaven en het stallen van contant geld, maar pas echt interessant wordt het wanneer wordt uitgelegd hoe men iemand dodelijk verwondt met een balpen, welk hondenras het meeste kogels kan incasseren en met welke ingrediënten kattenvlees het best smaakt.

Alles wordt beschreven aan de hand van Aguirre's bittere ervaring met de economische teloorgang van Argentinië. 'Jullie hebben het nog over vóór en na Christus,' schrijft Aguirre , maar de Argentijnen hanteren inmiddels vóór en na one-to-one.' Hij verwijst naar de koppeling van de Argentijnse peso aan de dollar, en de vervlogen rijkdommen die de ontkoppeling met zich meebracht.

Zie je overeenkomsten tussen de huidige situatie in Griekenland en de Argentijnse crisis van 2001?
Jazeker, overeenkomsten genoeg. Ik ben verbaasd dat ze steeds hetzelfde doen, maar een ander resultaat verwachten. Het aan banden leggen van de import en het verhogen van belastingen voor de gewone burger bijvoorbeeld, dat werkt allemaal niet. Dat hebben wij destijds ook in Argentinië gedaan, en het leverde niets op.

Destijds nam Argeninië ingrijpende maatregelen, waardoor het land in feite failliet ging. Wat zou Griekenland moeten doen?
Griekenland moet failliet verklaard worden. Dit beëindigt de illusie van een eindeloze stroom geld die vanuit een magische deur het land instroomt. Het is ook geen echt geld; het is niet aan goederen of diensten verbonden. Het wordt kunstmatig gecreëerd op bankrekeningen en digitaal overgemaakt. Maar de schuld die het veroorzaakt is wel heel echt. Het leven zal na de economische ineenstorting slechter worden. Niet zo erg als in Argentinië, waar de president met een helikopter moest ontsnappen en we één week vijf presidenten gehad hebben, omdat niemand die taak wilde vervullen. Maar als je eenmaal op de bodem zit, dan kan je alleen nog maar naar boven.

Het jaar 2011 stond in het teken van protest. De demonstrant werd dit jaar door Time magazine verkozen tot persoon van het jaar. Er gaat bijna geen week voorbij zonder dat we beelden van Griekse protesterende massa’s in op de televisie zien. Soms leidt dit tot gewelddadige situaties. Heeft u nog tips voor demonstranten?
De eerste regel voor zelfverdediging is het ontwijken van gevaarlijke situaties. Dus als je ziet dat de zaak uit de hand begint te lopen, loop dan weg, en kies een andere dag om je stem te laten horen.
Soms worden er ook speciale groepen ingezet om met geweld de boel te verstoren. Als je een klein groepje ziet dat begint met het gebruik van geweld, begrijp dan dat het echte protest is afgelopen.
Ik ben ongewild in talloze rellen beland in Argentinië, en hoewel het er allemaal eng uitziet, loop je weinig gevaar zolang je niet met de politie op de vuist gaat. Met de politie op de vuist gaan is verkeerd. Zij staan daar om hun werk te doen en zijn ook gewone mensen.
Je ziet vaak dat demonstranten hun gezicht bedekken met sjaals of doeken. Als je deze in water onderdompelt beschermt het beter tegen traangas. Het dragen van een bril zorgt ervoor dat je minder last hebt van rondvliegend puin of traangas.

Laten we even uitgaan van een ‘worst case scenario’. Als de situatie destabiliseert in Griekenland, wat zijn dan de belangrijkste dingen waar de Griekse burgers op moeten letten om te kunnen overleven?
1 - Veiligheid is het belangrijkste. Zonder twijfel. Het wordt steeds gevaarlijker. Mensen zullen moeten gaan leven met meer geweld op straat, of je het nou leuk vindt of niet. Het gaat gewoon gebeuren. Dus ik zou als eerste mijn veiligheidssituatie verbeteren. Goede sloten op mijn huis kopen en de zwakste punten versterken tegen inbraak.
2 - Je uitgaven terugdringen. Extra mobieltjes wegdoen, of een auto die niet zuinig rijdt inruilen voor een zuinige. Budgetteren is ook heel belangrijk, zo kun je zien waar je je geld niet efficiënt gebruikt.
3 - Bouw een voedselvoorraad van zes maanden op. Voor veel mensen lijkt dat teveel. Maar vraag het iedereen maar die een half jaar zonder baan heeft gezeten. Het zal een hele geruststelling zijn als je weet dat je even vooruit kan. Koop dan ingeblikt of gedroogd eten zoals spaghetti en rijst.
4 - Kijk of je nieuwe inkomens kan generen. Maakt niet uit wat, of hoe vreemd het is. Hoe vreemder hoe beter soms, want dan heb je een niche in de markt. In deze tijd is het gemakkelijker met behulp van het internet een gemeenschap te vinden als markt voor je dienst of product. Zoek iets waar je met passie aan kan werken, ook al heb je een vaste baan. Besteed hier elke dag wat tijd aan.

U schrijft dat er een hoop onzin geschreven is over moderne overlevingstechnieken. Wat zijn enkele dingen die mensen in Griekenland vooral NIET moeten doen?
Nogmaals, geef niet onnodig geld uit. Ook niet aan belasting. Die gaat sowieso stijgen in Griekenland. Als je slim bent kun je binnen de wet, met een goede accountant heel veel geld besparen. Dan is een goede accountant al het geld waard, want het zal je op de lange termijn veel geld opleveren.
In een situatie als die van Griekenland zal de overheid zich gaan bemoeien met de media. Dus neem alles vanaf nu met een flinke korrel zout. Wees wantrouwend tegenover sommige berichten. Luister naar wat er gebeurt in je buurt, en maakt dit een van je belangrijkste bronnen van informatie.

U wijdt een groot deel van uw boek aan zelfverdediging en veiligheid. Vuurwapens spelen volgens u een grote rol hierin. In Europa zijn de wapenwetten strenger dan in de VS of Argentinië, waardoor niet iedereen een vuurwapen bezit. Wat zou u ons aanraden te doen?
Ik zou lid worden van een schietvereniging of een jagersvereniging als het moest. In de meeste landen mag je een jachtgeweer bezitten. Essentieel om thuis te hebben als iemand je deur intrapt en je oprecht wil kwetsen. Dit is niet het soort geweld dat men in Europa gewend is. Maar aan dit soort geweld zijn we wel gewend geraakt in Argentinië. Als je geen vuurwapen bezit, kan een keukenmes ook best effectief zijn. Je hoeft geen zwarte band te hebben, maar een paar goede lessen in zelfverdediging zijn van onschatbare waarde.

Met Griekenland, Portugal, Spanje, Italië en Ierland flink in de economische problemen, en de rating agencies die nog meer landen dreigen met een 'downgrade', is de toekomst van de eurozone onduidelijk. In welk Europees land zijn we veilig?
Zwitserland is van nature een neutraal en geïsoleerd land. Dat is zonder twijfel het meeste veilige land in Europa. Daar hebben ze niet zonder toeval van nature ook een sterke vuurwapencultuur. Dat heeft altijd in hun voordeel gewerkt tegen binnen-en buitenlandse bedreigingen.

Uw boek lijkt vooral gericht te zijn op individuele overlevingsstrategieën. Denkt u niet dat juist samenwerking de belangrijkste eigenschap is waardoor de menselijke soort succesvol is geworden? Zijn er nog kansen voor samenwerking?
Dat is een interessante vraag. Aan de ene kant heb je gelijk en zijn we door samenwerking zo ver gekomen. Aan de andere kant zijn het individuen geweest die voor de grootste sprongen in de vooruitgang gezorgd hebben. Daarom geloof ik in de kracht van het individu. Vanuit mijn ervaring in Argentinië weet ik dat mensen je teleurstellen. Negen van de tien mensen laten je ook in de steek als het gaat om veiligheid. Dan is het geen financieel verlies dat je lijdt, maar kan het je leven kosten.
We zullen binnenkort meer buurtwachten zien in Europa. In Griekenland, waar de politie niet meer op tijd kan zijn door gebrek aan geld en een stijging van de misdaad, zullen burgers het heft in eigen handen moeten nemen. Je zou je meer met je buurt bezig moeten houden. Ook zou je mensen die een sleutelrol vervullen in je netwerk moeten opnemen. Bijvoorbeeld iemand die bij de bank werkt en iemand die politie werkt. Zij kunnen je belangrijke informatie geven als het nodig is.

Kunnen we de crisis ook als kans zien? Zoja, op welke manier dan?
Mensen worden veerkrachtiger bij een crisis. Sommige mensen kunnen geld verdienen tijdens een crisis. Als de financiële infrastructuur en de overheid falen kan dat een kans zijn. Zoals de mensen die goud inkopen. Of de mensen die kleine leningen afsluiten. Voor de mensen die zo opportunistisch denken moeten we applaudisseren. Echt en eerlijk kapitalisme dus.
Een van de dingen in ik in Noord-Ierland mooi vind, is dat na al het geweld dat ze hier kenden, ze niet zomaar dingen voor lief nemen. Zoals vrede. Ze weten hoe het is om dat niet te hebben. En waarderen het daarom meer. In veel Europese landen zijn mensen dit vergeten.