Het verhaal van de Chinese televisie

Studenten uit de Tegenlichtaflevering 'China: van Cartier naar Confucius' lezen oude teksten van Confucius om de wereld te begrijpen en zetten zich af tegen Westerse dominantie. Onlangs schreef Ying Zhu, hoogleraar die meewerkte aan de film, hoe het door de staat gecontroleerde televisienetwerk China Central Television zich ontwikkelt tussen censuur en markt.

De 'inside story' van CCTV

Ying Zhu, die samenwerkte met regisseur Marije Meerman aan China: van Cartier naar Confucius en Google versus China, beschrijft in Two Billion Eyes. The Story of China Central Television voor het eerst van binnenuit hoe de journalisten van CCTV worstelen met hun positie. De hoogleraar media en cultuur vroeg de journalisten van CCTV hoe het is om te werken voor mainstream media in China.

China Central Television (CCTV) is het grootste radio- en televisienetwerk van China, met 1.2 miljard kijkers wereldwijd. Terwijl jong en intellectueel China liever de meer open bronnen van het web opzoekt voor nieuws en informatie, bedient CCTV het grote publiek. In deze positie heeft CCTV een belangrijke taak in het vormgeven van de relatie tussen staat en maatschappij in China.

dit artikel past bij deze afleveringen

Werken bij CCTV: 'Struggling for survival in a highly pressured environment'

De gesprekken met werknemers van CCTV gaan over censuur, idealen, tegenslagen en ambities. Drie belangrijke punten over CCTV in Two Billion Eyes:

1. CCTV is een microcosmos van Chinees ‘staatskapitalisme‛.

2. Er heerst de algemene opvatting dat China een unieke geschiedenis en cultuur heeft.

3. Bij CCTV gelooft men sterk in het traditionele concept van een krachtige leider.


1. Microcosmos van Chinees staatskapitalisme

China Central Television (CCTV) heeft 1.2 miljard kijkers wereldwijd, ook in het Westen. Met een snel uitbreidend aantal kanalen (vierentwintig and counting) staat CCTV model voor China's nieuwe staatskapitalistische economie.

Het financieel zelfstandige bedrijf CCTV is een typisch voorbeeld van een conglomeraat onder het staatskapitalisme van China: operationeel autonoom, maar ideologisch gebonden. De journalisten van CCTV proberen verhalen zo te vertellen dat ze de goedkeuring van de staat kunnen wegdragen, maar ook voldoen aan hun eigen professionele en commerciële ambities.

In de context van het huidige China kan CCTV dan ook niet langer enkel gezien worden door de lens van politieke censuur. CCTV kan weliswaar nog steeds niet openlijk voorstander zijn van vrije verkiezingen, maar onlangs werd wel een programma over lokale verkiezingen goedgekeurd, een indicatie van een veranderende grens. Internationaal moet het commerciële CCTV concurreren met de berichtgeving van internationale media, wat het bedrijf een betere positie geeft om te onderhandelen over de inhoud van en restricties op de binnenlandse beeldvorming.

'Historically, the infiltration of the market and its profit logic into every fabric of a society has triggered society's proactive machanism in preserving its social and cultural integrety, through means of state legislation and other forms of societal intervention. What we witness in China is a spontaneous moral response to the shocks of a free market that threatens to tear apart China's moral fabric.'

Ying Zhu, 'The cultivated and the Vulgar: China's Culture War'

2. Exceptionalisme: China heeft een unieke geschiedenis en cultuur

De zogenaamde China-specificity theorie - China is uniek in haar ontwikkeling en mag niet met het Westen vergeleken worden - krijgt bijval van bijna alle medewerkers van CCTV. Daarmee behoren ze tot een stroming die de traditionele politieke linker- en rechtervleugel veroordeelt voor het overnemen van Westerse modellen (links het Marxistische en rechts het liberaal-democratische).

Het boek van Ying Zhu is daarmee het fundament voor de invalshoek van de uitzending China: van Cartier naar Confucius. 'Veel gedesillusioneerde jonge intellectuelen,' schrijft Zhu, 'grijpen terug op de traditionele Chinese cultuur van Confucius, op zoek naar een waardensysteem van het Oosten.'

3. Leiderschap: van 'sage leaders' tot 'desperadoes of CCTV'

Leiders spelen een bijzonder grote rol in de Chinese traditie. De regering kan regelementen opstellen, maar de stem van de Partij, zogenaamde soft law, weegt zwaarder. Voor CCTV betekent dit veelvuldige en grillige interventies. En de onzekerheid over acceptatie van de programma's veroorzaakt zelf-censuur van de media professionals. Zhu spreekt veel werknemers die leiden onder de constante restricties bij CCTV. Zoals Hu Yong, een hoogleraar journalistiek en communicatie aan de Peking universiteit het zegt: 'De meest deprimerende periode van mijn loopbaan als journalist was de tijd dat ik werkte bij CCTV.' De ontredering is voorstelbaar als de staat één op de drie programma's die zij opsteuren voor goedkeuring censureert.

'De meest deprimerende periode van mijn loopbaan als journalist was de tijd dat ik werkte bij CCTV.'

Hu Yong, hoogleraar journalistiek en communicatie aan de Peking universiteit

In de organisatie van CCTV zelf is het geloof in de kracht van één man groot. In 2011 is een nieuwe directeur gekozen, die opnieuw een ronde van cleansing of Western pollution heeft doorgevoerd in binnen CCTV. De bedrijfscultuur van CCTV is zowel een verlenging als een resultaat van het Chinese staatkapitalisme: ook binnen CCTV ligt veel beslissingsmacht bij een aantal 'wijze leiders'.

De journalisten die ondanks de censuur zich toch blijven inzetten voor verandering van binnenuit de mainstream media CCTV, omschrijft Hu als 'news desperadoes': zij die elke dag blijven vechten om geleidelijk het tij te keren naar meer vrijheid.

Zhu sluit haar boek af met een krachtig inzicht: 'Hoewel het verleidelijk is om als buitenstaander kritisch te zijn, is er voor de mensen die in het systeem werken geen mogelijkheid om zich eraan te onttrekken. Zij kunnen alleen verder vechten met zoveel mogelijk waardigheid'.

Ying Zhu

Ying Zhu is hoogleraar media en cultuur aan het City University of New York (CUNY), College of Staten Island. Zhu woont in New Jersey. Van haar hand verschenen eerder zeven boeken over Chinese mediacultuur, waaronder Art, Politics, and Commerce in Chinese Cinema. Eerder heeft Zhu zich verdiept in het conflict tussen Google en China, zoals terug te zien in de Tegenlichtuitzending Google versus China (2011). Over de reacties en invloed van de Chinese 'critical mass' van burgers op het vertrek van Google uit China hield ze een lezing in het hoofdkantoor van Google in Manhattan.