Via ingewikkelde routes met klinkende namen als 'double Irish with a Dutch sandwich' sluizen multinationals hun geld de hele wereld over. Hoe zorgen ze er op die manier voor dat ze zo min mogelijk belasting betalen?

Amerikaanse technologiegiganten als Apple, Google en Microsoft gebruiken de belastingroutes op grote schaal. Om tot de gedroomde 0% belasting te komen, is het zaak eerst onduidelijkheid te creëren over de inkomsten. Dan moet het geld naar een tropisch eiland als Bermuda of de Kaaimaneilanden waar een vennootsschapsbelastingtarief geldt van nul procent. Maar ook het geld van A naar B krijgen, kan belasting kosten. Dus kiezen de multinationals voor op het oog complexe routes.

Halte 1: Zwitserland en Monaco

Vaak niet genoemd in de routes, maar wel essentieel: landen met een bankgeheim zoals Monaco en Zwitserland. Bedrijven willen overheden laten geloven dat hun winsten veel lager zijn, dan in werkelijkheid. Door het bankgeheim kunnen de bedrijven hun financiële gegevens onttrekken aan het oog van de buitenwereld. Dat gaat het best door contant geld op een Zwitserse rekening te storten. Het zorgt wel voor verwarring, maar het geld komt op deze manier nog niet in Bermuda of de Kaaimaneilanden. We reizen verder.

Halte 2: Ierland

In Ierland wordt het ingewikkeld. Het land vormt een centrale spil in de belastingroutes. Een Amerikaans technologiebedrijf richt een dochterbedrijf op in Ierland, dat wordt aangestuurd vanuit Bermuda. Dat bedrijf beheert de licentierechten op intellectueel eigendom in Europa voor het Amerikaanse bedrijf, zoals patenten op software die hun producten aansturen. Door een gat in de Ierse wetgeving, beschouwt de Ierse belastingdienst dat als een buitenlands bedrijf en wordt het niet belast. Maar de Amerikaanse belastingdienst beschouwt deze dochteronderneming als Iers en belast haar dus ook niet.

Het geld is daarmee nog niet in Bermuda. Dus richt dezelfde Amerikaanse technologiegigant nog een onderneming op in Ierland, die weer een dochter is van het eerste bedrijf dat vanuit Bermuda wordt aangestuurd. Dit bedrijf krijgt een vergunning van het eerste bedrijf om de licentie te gebruiken en ontvangt daarvoor de betalingen van royalties en andere vergoedingen. Die inkomsten betaalt het aan het moederbedrijf in Bermuda en dat zijn aftrekbare kosten, waardoor het belastbaar inkomen van dit tweede bedrijf laag blijft. Het kleine inkomen dat overblijft, wordt belast tegen het relatief lage Ierse tarief voor vennootschapsbelasting van 12,5 procent. De rest van het geld is nu (belastingvrij) in Bermuda gearriveerd waar een tarief geldt van 0% belasting. 

Halte 3: Nederland

Duizelt het u al? Laten we het dan nog iets ingewikkelder maken met de toevoeging van doorvoerland Nederland. Wanneer geld vanuit Ierland wordt overgemaakt naar Bermuda, wordt er bronbelasting van afgetrokken. Bronbelasting (withholding tax) is belasting op de betaling van dividend, rente of royalty's naar het buitenland.

Nederland heft geen bronbelasting en vraagt, in tegenstelling tot Ierland, slechts een kleine som voor het overdragen van geld naar het Ierse dochterbedrijf in het belastingparadijs Bermuda. Dus opent de Amerikaanse multinational ook in Nederland een dochteronderneming.

Door Ierse belastingverdragen met de EU kan het geld relatief gemakkelijk vanuit het land naar Nederland gesluisd worden. Zo gaat het geld dus van Ierland naar Nederland en dan weer terug naar Ierland: een 'double Irish with a Dutch sandwich'. Als variaties hierop bestaan ook Zwitserse en Luxemburgse sandwiches. 

Halte 4: Luxemburg

Nu we het toch over Luxemburg hebben: Apple, grondlegger van de 'double Irish', heeft afspraken met het land over een gunstig BTW-tarief. Alle aankopen in iTunes die zijn gedaan in Europa, Afrika of het Midden-Oosten worden geregistreerd in Luxemburg. In 2011 bedroegen de opbrengsten van Apple in het land meer dan 1 miljard dollar, ongeveer 20 procent van de wereldwijde opbrengsten van iTunes.

Halte 5: Cyprus

Naast de Amerikaanse technologiebedrijven profiteren ook Nederlandse bedrijven van 'slimme' constructies. Ondernemers uit de transportsector drukken hun loonkosten door een brievenbusfirma te openen op doorvoerland Cyprus. Het Nederlandse transportbedrijf ontslaat zijn chauffeurs, die in dienst worden genomen door de Cypriotische holding. Diezelfde chauffeurs worden vervolgens weer in dienst genomen via een uitzendbureau. Zo worden de kosten verlaagd, omdat buitenladers op Cyprus bijna geen inkomstenbelasting betalen. En omdat de premies voor sociale verzekeringen lager liggen dan in Nederland.

Ook de schimmige Russische zakenwereld profiteert van het belastingklimaat op Cyprus. De Russische maffiosi hebben massaal hun zwarte geld op Cypriotische banken geparkeerd die het witwassen hiervan mogelijk maken.

Eindbestemming: Kaaimaneilanden, Bermuda

Landen zijn met elkaar in een belastingcompetitie om de multinationals binnen de eigen landsgrenzen te krijgen en houden. Stevenen we dus af op een wereldwijd tarief van nul procent vennootschapsbelasting? Dat lijkt voorlopig nog niet het geval, gezien bijvoorbeeld de verhitte discussies in Engeland rond de belastingontwijking van Google, Starbucks en Amazon. Dus blijft dat voorbehouden aan exotische belastingparadijzen als Bermuda, Kaaimaneilanden en anderen. Een aantal daarvan hebben we op een rij gezet in de laatste stap uit deze reisgids.