Leren programmeren

Wie goed speurt, ontdekt een paar voorzichtige initiatieven om Nederlandse kinderen te leren programmeren. Een aantal daarvan zijn een vertaling van een wereldwijde initiatieven. Programmeerkennis heeft in Nederlandse onderwijs geen prominente, vaste plek. Terwijl die kennis in zeer nabije toekomst wel de beste kansen geeft op een baan. Niet alleen binnen de ICT-sector, maar ook daarbuiten.

Uit een onderzoek van de Europese Commissie uit 2013 blijkt dat in 2013 meer dan 529.000 Europeanen werkzaam in de productie van apps. Voormalige eurocommissaris ICT-zaken en Telecom Neelie Kroes noemde het rapport een wake-up call. In vergelijking met vooruitstrevende landen als Estland en Engeland is Nederland nog niet wakker geworden: programmeren is op de meeste scholen in Nederland een klein onderdeel van het vak informatica.
 

Wiskundedocent Jos Tolboom is voorvechter van vernieuwingen binnen het onderwijs in informatica op middelbare scholen. Als medewerker van Stichting leerplanontwikkeling (SLO) deed hij in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap onderzoek naar herinrichting van het vak informatica in de bovenbouw van het havo en vwo. De vernieuwingscommissie die daar uit is voortgekomen brengt in november 2015 een advies uit over een nieuw examenprogramma informatica.

Dat het Nederlandse informatica-onderwijs op nationaal niveau in de kinderschoenen staat, wil niet zeggen dat er niks gebeurt. Een flink aantal Nederlandse scholen heeft zich aangesloten bij het internationale initiatief The Hour of Code. Tijdens de week van informatica van 8 tot 14 december 2014 geven wereldwijd veel scholen minstens een uur les in de basisbeginselen van programmeren. Dit initiatief van non-profit organisatie Code.org wordt gesteund door bedrijven als Amazon.com, Apple, Facebook, Google en Microsoft. Hoewel sommige informatie is vertaald, zijn de meeste oefeningen en ander beschikbaar materiaal wel Engelstalig.

Datzelfde geldt voor Scratch, een uiterst simpele programmeertaal, waarmee kinderen de basisbeginselen van programmeren op speelse wijzen kunnen leren. Sratch is ontwikkeld door de Lifelong Kindergarten Group van het MIT Media Lab en er is een online gemeenschap voor onderwijzers. De webapplicatie en site zijn deels in het Nederlands vertaald, maar veel info is nog in het Engels.

Een andere Nederlandse toepassing van een internationaal initiatief is CoderDojo. Deze openbronbeweging houdt gratis sessies voor jongeren tussen de vijf en zeventien jaar oud om te leren programmeren en gelijkgestemden te ontmoeten. De vrijwiligers van CoderDojo leren kinderen websites, games en apps te programmeren, maar ook apparaten worden gebouwd en voor de volledige programmeerervaring worden bij avondsessies pizza's besteld. Momenteel worden in Amsterdam, Leiden en Rotterdam CoderDojo's gehouden.

Wel volledig Nederlands is het gratis lespakket Codekinderen. Ontwikkeld door Kennisnet en kenniscentrum Mijn Kind Online met als doel om leerlingen uit groepen drie tot en met acht inzicht te geven in de broncode achter apparaten die ze dagelijks gebruiken. Het lesmateriaal is gratis online te vinden en bestaat uit de onderdelen 'Unplugged', 'Maken' en 'Programmeren'. Het zijn eigen oefeningen, maar er wordt ook doorverwezen naar andere initiatieven zoals Hour of Code en Scratch.

Een stap verder gaat de RoboMind Academy. Dit initiatief van Jan van Oorschot, Ernst Bovenkamp en Arvid Halema biedt complete cursussen en lesprogramma's die online of in de klas gevolgd kunnen worden. De school heeft als doel computational thinking over te brengen en is er voor basis-, thuis en voortgezet onderwijs. Het aangeboden lesmateriaal sluit aan bij doelstellingen van Stichting Leerplanontwikkeling Nederland (SLO) en het vak Natuur, Leven en Technologie (NLT).

De RoboMind Academy werkt samen lagere- en middelbare scholen, maar ook met TU Delft om de leeromgeving verder te ontwikkelen. Verder is het programma partner van Samsung Smart Education Hubs, een initiatief om 21e eeuwse vaardigheden in Nederlandse klaslokalen te krijgen. Tot slot is RoboMind sponsorpartner van Naace, de Britse vereniging ter promotie van techniek in het onderwijs. Een vereniging vergelijkbaar met Computing At School (CAS) die aan bod komt in de Tegenlicht-aflevering 'Expeditie nog beter Nederland'.