Innovatie in Nederland

In februari 2013 startte de Universiteit van Amsterdam als eerste in Nederland de MOOC Introduction to Communication Science. Deze volledige Engelstalige cursus van acht weken had 5400 inschrijvingen waarvan 717 mensen (17%) daadwerkelijk examen deden. Sindsdien heeft de UvA haar aanbod sterk uitgebreid. Via het bedrijf Coursera biedt de UvA verschillende online cursussen aan waaronder Inferential Statistics, Quantitative Methods en Classical Sociological Theory.

De UvA wil zich vooral richten op het gebruik van MOOC's als aanvulling op het curriculum van de eigen studenten. Volgens Annemarie Zand Scholten, intern bekend als Ms. Mooc, kunnen bepaalde online cursussen bijvoorbeeld goed functioneren als pre-master opleiding, waardoor studenten bekend worden met theorieën en concepten die in de master gebruikt worden.

Om verder te zorgen dat onderwijs toegankelijker wordt, maakt UvA gebruik van studieadviseurs en studentendecanen. Die ondersteunen onder anderen studenten die minder geld hebben en niet-westerse studenten. De UvA voert actief beleid om het aantal studenten te verhogen dat de bachelor afmaakt. Door dit zogenaamde studiesuccesbeleid is er een duidelijke toename  van het aantal studenten dat een bachelor afmaakt, vooral onder de niet-westerse studenten.

Universiteit Utrecht doet het rustig aan met MOOC's. Eén cursus over ebola bieden zij aan op Coursera. Utrecht is van plan om in 2016 nog vier andere MOOC's te ontwikkelen. Eerder zei rector Bert van der Zwaan dat de massale, open online cursussen "simpelweg niet werken" en dat er geen verdienmodel is.

Reden om toch MOOC's te introduceren is om de universiteit "te profileren als universiteit die iets moderns doet", volgens Leon van der Zande, directeur Onderwijs & Onderzoek. De MOOC-strategie van de UU is studenten kennis te laten maken met het reguliere onderwijs en de SPOCs, waar tegen betaling studiepunten kunnen worden behaald. "De universiteit is terughoudend in het op grote schaal aanbieden van MOOC's. Het maken van een MOOC is uitermate kostbaar", aldus persvoorlichter Roy Keeris.

Op de vraag of Utrecht iets doet aan het vergroten van de sociale mobiliteit antwoordt Keeris: "MOOC's zijn gratis en daarmee voor iedereen toegankelijk". Sinds vorig jaar kan er voor alle opleidingen en cursussen digitaal getoetst worden. Volgens de UU levert dit zowel een kostenbesparing op als een verhoging van de toetskwaliteit.

Universiteit van Groningen biedt MOOC's aan. De eerste, getiteld Decision Making in a complex and Uncertain World, werd in september 2014 gelanceerd. Een jaar later volgde drie anderen cursussen via het platform FutureLearn en zijn er wereldwijd al meer dan 80.000 studenten die één van de MOOC's gevolgd hebben.

Op dit moment biedt de RuG zes online cursussen aan waaronder Religion and Conflict, Introduction to Dutch en Why Do We Age? De cursussen kunnen door iedereen, gratis, gevolgd worden via het platform FutureLearn, een dochteronderneming van Open University.

De Rijksuniversiteit Groningen zet sterk in op internationalisering. Twaalf procent van de diploma-studenten is niet-Nederlands en maar liefst vijftig procent van de PhD studenten is niet afkomstig uit Nederland. In totaal zijn er 115 nationaliteiten vertegenwoordigd en de RuG gaat het beleid van internationalisering voortzetten.

De universiteit van Maastricht experimenteert met MOOC's. Op 5 oktober 2015 lanceerde de UM de eerste en tot nu toe de enige online cursus genaamd Problem Based Learning: Principles and Design. Deze cursus wordt nu geëvalueerd. Daarna wordt er besloten of de UM meer MOOC's gaat aanbieden.

De universiteit van Maastricht heeft wel een aantal projecten lopen waarbij nieuwe onderwijsvormen worden uitgeprobeerd. Eén van dergelijke projecten is genaamd Education That Moves You. Dit project gaat over meer fysiek bezig zijn met leren, in plaats van stil zitten en lezen.

De universiteit in Maastricht is sterk gericht op het buitenland en doet aan actieve werving van buitenlandse studenten. Volgens Flore Clerkx komen pakweg vijftig procent van de studenten uit het buitenland en heeft de universiteit per land een plan voor werving. Ook is er het project International Classroom: waarbij mensen met verschillende culturele en sociale achtergronden bij elkaar worden gebracht om van elkaar te leren. Verder heeft de universiteit de Foundation Programme dat studenten voorbereidt om succesvol een bachelor-programma af te kunnen ronden aan de MU.

De Universiteit Twente biedt twee MOOC's aan op FutureLearn: over echoscopie en over duurzame logistiek. Twente wil het aanbod uitbreiden naar vier en gaat dan kijken wat het precies oplevert. "Het verdienmodel bij MOOC's is nog wat onduidelijk. Het zorgt vooral voor bekendheid; professionals die in aanraking komen met onze onderzoeksthema's. En mensen op bachelorniveau kunnen geïnteresseerd raken in onze masteropleidingen", zegt Ramses Wessel, decaan onderwijsvernieuwingen.

Drie jaar geleden voerde de UT een nieuw onderwijssysteem in: het Twents Onderwijs Model (TOM), waarbij studenten actief bezig zijn rondom één project en zélf op zoek gaan naar de kennis om een probleem op te lossen. "Het idee daar achter is dat we in een steeds veranderende wereld niet weten wat de grote problemen over tien jaar zullen zijn", aldus Wessel. Interdisciplinair is Twente volgens Wessel al een tijdje. "De robots die we aan het ontwikkelen zijn, moeten gaan werken in de zorg. Hoe gaan oudere mensen met robots om? Daar zit ook een psychologische kant aan". 

Voor een soepele overgang naar het studentenleven heeft de UT de Twente Academy opgericht. Meer dan tweehonderd studenten verzorgen onder andere profielwerkstukkenhulp, huiswerkbegeleiding en zomerkampen voor middelbare scholieren. "Dat maakt het ook makkelijker voor studenten die die hobbel niet zo snel nemen omdat ze uit een ander milieu komen", aldus Wessel.