Bronnenlijst bij het Tegenlicht Lab: Einde van bezit

Hoe passen een eindeloos brandende gloeilamp en de kermis binnen het verhaal van Thomas Rau? Een overzicht van fragmenten uit het lab 'Einde van bezit'.

Geplande veroudering

Ooit, in een ver verleden, werden spullen nog gemaakt om zo lang mogelijk mee te gaan. De gloeilamp is hier een geslaagd voorbeeld van. Sommige lampen gingen enkele jaren tot decennia lang mee. Een doorn in het oog van producenten, want zo slijt je een stuk minder lampen dan wanneer ze na enkele maanden al stuk gaan. Zo ontstond er rond 1920 het principe Planned Obsolence, de basis voor het huidige verdienmodel van fabrikanten. De documentaire The Light Bulb Conspiracy neemt je mee door de geschiedenis van dit fenomeen. Duur: 53 minuten.

Pay per lux

Thomas Rau wilt zijn architectenbureau natuurlijk graag van goede verlichting voorzien, maar is niet van plan om hiervoor ook maar één lamp aan te schaffen. Met dit vraagstuk benadert hij Philips, waarna ze samen aan een oplossing werken. Hieruit komt het nieuwe, duurzame verlichtingsconcept 'Pay per lux' voort. Bij deze dienst betaalt de gebruiker alleen voor de verbruikte hoeveelheid licht. De middelen die hiervoor nodig zijn blijven in handen van 'dienstverlener' Philips. Wanneer het contract eindigt zal Philips de gebruikte lampen hergebruiken. Duur: 5 minuten.

Koeling huren

Duurzaam leven kan duur zijn. De meest zuinige, milieuvriendelijke apparaten zijn vaak onbetaalbaar voor mensen met een lager inkomen. In dit fragment van Altijd Wat is te zien hoe koelkastenfabrikant Bosch en woningcorporatie Eigen Haard dit probleem aanpakken. Meneer Mellouki Cadat woont in een sociale huurwoning, maar heeft een koelkast van de hoogste kwaliteit, met het laagste energieverbruik.
Duur: 11 minuten.

Brian Eno

Brian Eno is componist, producer en beeldend kunstenaar. In 1999 vroeg regisseur Frank Wiering hem naar zijn ideeën en verwachtingen voor de toekomst. Eno spreekt over hoe onze drang naar technologische vooruitgang ons verantwoordelijkheidsgevoel telkens weer inhaalt. Om te illustreren hoe het ook anders kan, refereert hij naar een bijzonder waargebeurd verhaal over de bouw van New College Hall in Oxford. Duur: 49 minuten (betreffende fragment begint op 38.08).

Mooi spul

'Mooi Spul' uit 1989 van RVE Educatieve Omroep gaat over de kermis, de exploitanten en hun kinderen. De documentaire biedt een kijk in het rondreizen van grote kermissen door binnen- en buitenland. Thomas Rau liet zich inspireren door de manier waarop 'het spul' elke keer weer op- en afgebouwd dient te worden, en de consequenties die dit heeft voor het ontwerp van de bouwwerken. Om deze reden vroeg hij bij de constructie van een stalen dak geen staalbouwer, maar een ontwerper van achtbanen om het dak sterk en zo licht mogelijk te krijgen. Duur: 48 minuten.

Abramovic en Ulay

In het kunstwerk 'The Artist is Present' zat de maakster, Marina Abramovic, negentig dagen op een stoel in het MoMa met de mogelijkheid voor bezoekers om tegenover haar plaats te nemen. Plotseling gaat er iemand zitten waarop Abramovic emotioneel reageert. Het is de kunstenaar Ulay, haar ex-partner met wie ze vele jaren samenwerkte. Thomas Rau toont dit fragment om te laten zien dat wanneer gedrag en perspectief verandert, alles anders kan worden. Duur: 3 minuten.

Circulaire bouw

Dit gebouw van Liander in Duiven is ontworpen door RAU Architecten. Het is het eerste circulaire gebouw in Europa, bestaat voor 80% uit gebruikte materialen en is energie-positief. Er wordt meer energie geproduceerd dan verbruikt. De oude gebouwen zijn waar mogelijk opnieuw ingezet, gevels zijn gemaakt van afvalhout, en in de isolatie van het pand is oude werkkleding verwerkt. Duur: 2 minuten.

Ieder mens is een koning

De installatie 'Palazzo Regale' uit 1985 is het laatste grote werk van Joseph Beuys. Het betreft een lofzang op de soevereiniteit van de mens: Beuys bejubelt het zelfbeschikkingsrecht van individuen. Thomas Rau wijst op het antropocentrische wereldbeeld dat de kunstenaar hanteert, en stelt een alternatief voor. Wat als we in plaats van de mens, de natuur centraal stellen? De natuur is immers alles dat leven mogelijk maakt. Hieruit volgt een radicaal andere denkwijze. Duur: 1 minuut.