Een 'manager die niet wil managen' en een vernieuwer die gelooft in de kracht van decentrale organisatie: 'Als je medewerkers zelf hun problemen laat oplossen, is de kans dat het goedkomt een stuk groter dan als je dat van boven naar beneden probeert.'

Verpleegkundige en manager

Jos de Blok (1960) kennen we vooral als de oprichter van Buurtzorg Nederland, een concept waarmee hij zorg radicaal wilt veranderen, zonder managers.

Hij begon zijn carriere in 1981 als verpleegkundige in ziekenhuizen, de psychiatrie en de verstandelijk gehandicaptensector. In 1987 gaat hij aan de slag als wijkverpleegkundige. De Blok merkt in zijn tijd als wijkverpleegkundige dat het steeds moeilijker werd om plezier in zijn werk te houden. De organisaties zijn te groot en onflexibel.

Na zes jaar verruilt hij zijn werk als verpleegkundige voor leidinggevende functies, onder andere als centrum-manager bij Sensire (1993-1996) en unitmanager bij Carint (2000-2003). De Blok gaat in deze tijd door een moeilijke periode. Als hoofd innovatie van een grote zorginstelling wil hij graag veranderen doorvoeren, wat niet zonder slag of stoot gaat. Hij kreeg hier met veel onwil te maken, zoals beschreven in het artikel van de NRC. Hij krijgt een periode van depressieklachten en besluit actie te ondernemen.

In 2006 richt Jos de Blok Buurtzorg Nederland op als reactie op de grootte en inflexibiliteit van zorgorganisaties en om de menselijke maat terug te brengen in de zorg.

De manager omzeilt

Buurtzorg Nederland wordt gekenmerkt door zelfsturende wijkteams waarin de verpleegkundigen zelf bepalen hoeveel tijd ze aan de zorg van een cliënt besteden. Ze hebben rechtstreeks contact met het ziekenhuis, de huisarts en apotheek, waardoor de zorg weer terug gaat naar de 'zorgprofessional'. Daarnaast is het belangrijk dat de wijkverpleegkundigen de patiënten op hun eigen manier mogen behandelen en niet vastzitten aan protocollen. Omdat Buurtzorg Nederland vertrouwen heeft in de professionele autonomie van de medewerkers, krijgen de teams veel vrijheid.

“De verpleegkundigen weten zelf het beste waarom zij een bepaalde klant meer zorg verlenen. Wij gaan ze daar niet op aanspreken. Je moet niet meer registreren dan nodig is.”

Jos de Blok in VK Banen

De nadruk ligt op zorg in plaats van op administratie. Hierdoor kunnen teams veel sneller en flexibeler reageren op vragen om zorg. De teams zijn 24 uur per dag direct bereikbaar. Door lagere overheadkosten, die normaal naar managers gaan, hebben ze de mogelijkheid om tijd in cliënten en problemen te steken: niet elke minuut hoeft winstgevend te zijn.

Managers zijn niet meer nodig om het werk te coördineren, want dit doen de teams zelf aan de hand van een handig softwareprogramma. Elk team heeft een laptop waarop ze zelf hun administratie bijhouden en hun roosters maken. Alle wijkverpleegkundigen kunnen in het dossier van de cliënt, waar ze ook eigen observaties toevoegen.

Daarnaast houden ze zelf hun uren en productiviteit bij. Deze informatie wordt vergeleken met alle zorgteams in Nederland zodat de teams kunnen zien hoe ze het doen in vergelijking met andere.

Buurtzorg Buitenland

Jos de Blok zijn manier van organiseren wordt niet alleen gewaardeerd door werknemers, maar ook managers zijn onder de indruk van zijn succes. In 2012 wordt hij verkozen tot 'Gamechanger van het jaar' door Management Team. In 2014 kwam het toppunt met de uitreiking van de prestigieuze Albert Medal van The Royal Society of Arts, die eerder is uitgereikt aan Tim Berners-Lee, de uitvinder van het world wide web, Francis Crick, Nobelprijswinnaar en ontdekker van de structuur van het DNA, en Stephen Hawking, de beroemde natuurkundige.

Het succes van Buurtzorg Nederland is grenzeloos, inmiddels zijn er 28 landen wereldwijd die zich het nieuwe zorgmodel aan hebben laten meten. Zo zijn er onder andere Buurtzorg teams in Zweden, Zuid-Korea, Taiwan, Schotland, Engeland en Japan aan de slag gegaan. Jos de Blok benadrukt het belang dat het model wordt aangepast aan lokale standaarden voor de zorg. Zo ontvangt het bescheiden hoofdkantoor in Almelo, gevestigd op een bedrijventerrein, regelmatig buitenlandse wijkteams voor workshops en om ervaringen met elkaar uit te wisselen. Jos de Blok wordt daarnaast als 'frontman' voor vele conferenties in het buitenland uitgenodigd om over Buurtzorg te spreken.

Zorgeloze verzekering

Jos de Bloks zijn ambities gaan verder dan alleen Buurtzorg, hij heeft nog andere plannen voor de toekomst. In 2017 zou hij met zijn nieuwe verzekering Zorgeloos komen, die gaat concurreren met grote verzekeringen als Menzis. Zorgeloos moet een betaalbare, collectieve zorgverzekering zijn, zónder managers. Op de site wordt 'een alternatieve zorgverzekering' beschreven 'waarin de mens centraal staat'. Deze zou eenvoudiger en goedkoper zijn, en gaat terug naar de kerntaak volgens De Blok: zorg verlenen. Met Zorgeloos wil hij zo de politieke agenda omtrent de zorg beïnvloeden.

Woensdag 11 oktober werd bekendgemaakt dat het niet gelukt is om de zorgverzekering te realiseren, ondanks dat 16.000 mensen zich voor de verzekering hebben aangemeld. Jos de Blok legt in een persbericht uit dat de financiëring en het startkapitaal van 16 miljoen euro dat nodig zou zijn om de verzekering op te zetten, nog niet behaald is. Meer lezen? Kijk dan even op de site van Zorgeloos.

Meer over Jos de Blok