Toeval bestaat niet. Halverwege het gesprek met Jelle Brandt Corstius, dat op een maandagochtend plaatsvindt in een koffietentje op het Javaplein in Amsterdam, slaat de klok twaalf uur, en begint de luchtalarmsirene te loeien. Niemand slaat er acht op, maar we schieten allebei in de lach, want de presentator is op dat moment net bezig aan een betoog over de westerse militaire naïviteit en de herinvoering van de dienstplicht. De politieke ontwikkelingen in Oekraïne hebben zijn beeld van zijn geliefde Rusland volledig op zijn kop gezet, zegt hij. Zozeer zelfs dat hij besloot om toch weer een reportageserie rond het land te gaan maken, hoewel hij zich heilig had voorgenomen om ‘nooit een Peter d’Hamecourt te worden’.
 

De achtdelige reeks Grensland gaat over staten die zich in de gevaarlijke zone tussen Rusland en Europa bevinden, zoals Oekraïne, Letland, Moldavië en Kazachstan. De serie begint met twee uitzendingen over de Russische staatspropaganda en -ideologie, waarin Brandt Corstius onder meer de partij-ideoloog van het Kremlin interviewt (‘een heel enge man’). Ook voor het overige verschilt de aanpak van die van zijn vorige Rusland-series. ‘Ik vond het belangrijk om het mezelf moeilijker te maken,’ zegt hij. ’Laten we eerlijk zijn: in die eerdere series ging ik een dorp in, sprak een oud vrouwtje en het was leuke televisie. (lacht) De gesprekken die ik met die mensen voerde, waren voor mij ook makkelijk, want het was een heel eenvoudig soort Russisch. In de nieuwe serie moet ik veel meer mijn best doen. Ik ga de steden in, en spreek met hoogopgeleide mensen over ingewikkelde onderwerpen als geopolitiek. Het is allemaal veel inhoudelijker. Misschien ook minder kleurrijk, maar dat is een bewuste keuze.’ 

Een keuze die mede is ingegeven door het feit dat je anders over Rusland bent gaan denken.

‘Absoluut. De Krim heeft voor mij alles veranderd. Ik vind het ongelooflijk dat voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog een Europees land een stuk heeft afgepakt van een ander land. Dat is sinds Sudetenland niet meer gebeurd. Veel mensen reageren daar laconiek op, maar ik ben bang dat dat naïef is. Ik neem het in elk geval heel serieus. Ik was bijvoorbeeld altijd erg anti-Europa, vond het een dictatuur, blablabla. Dat vind ik nog steeds, maar die bezwaren tellen voor mij nu even minder zwaar dan onze veiligheid. Ik denk dat het goed is om een Europees leger te hebben. Ik denk dat het goed is om de dienstplicht weer in te voeren. Ik heb me zelf onlangs ingeschreven als reservist.’

Echt?

‘Ja, als je iets vindt, moet je ook bereid zijn zelf je steentje bij te dragen. Ik las laatst een onderzoek over de bereidheid van jongeren om voor hun land te sterven. Nederland scoorde geloof ik als een na laatste, nog net voor Japan. Dat vind ik zorgelijk. Al weet je natuurlijk  nooit helemaal zeker of je zelf wel bereid bent om zo’n offer te brengen voor het echt zover is: als het huis van je oma is gebombarbeerd en Friesland is geannexeerd.’

Je bent echt bang dat de Russen Nederland zullen binnenvallen?

‘Het is niet waarschijnlijk, maar alles kan. We denken dat alles nu een beetje voortkabbelt, maar de hele wereld staat op zijn kop, en het is goed als je voorbereid bent. We hebben in Nederland een hele generatie mensen die nog nooit een geweer heeft vastgehouden. In Oekraïne zag ik jonge gasten die in tien seconden geblinddoekt een kalasjnikov in en uit elkaar kunnen halen, omdat ze dat hebben geleerd hebben op school. Ik zeg niet dat we daarheen moeten, maar ik denk wel dat we fermer moeten zijn. Als je twee jaar geleden had voorspeld dat er nu een conflict zou zijn in Oekraïne waarbij al 6000 doden zijn gevallen, had iedereen je voor gek verklaard. Zo snel kan het dus gaan. En in de landen die ik heb bezocht, zijn ze zich daar terdege van bewust. Daar heerst echt angst voor de Russen.’ 

Lees verder onder de foto.