Argos
Vijftig jaar BVD
De Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) vierde begin deze week - onopgemerkt en achter gesloten deuren - haar vijftigjarig bestaan. In deze zelfde week besliste de Tweede Kamer dat er een betere parlementaire controle moet komen op de BVD. Ondertussen breidt de BVD haar werkzaamheden steeds meer uit naar de criminaliteitsbestrijding, het werkterrein van politie en Justitie. In Argos: het verleden en de toekomst van Nederlands eigen geheime dienst. Wordt de Sectie Stiekem, ondanks het einde van de Koude Oorlog, steeds machtiger?
---------
Persbericht:
Dijkstal: commissie van toezicht om BVD beter te controleren
Minister Dijkstal van Binnenlandse Zaken is ontevreden over de geringe mogelijkheden om de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) te controleren. "De middelen zijn niet toereikend. Ik bezin me op maatregelen de BVD beter in de hand te krijgen." Dat zei Dijkstal vanmorgen Argos. De minister wil een "commissie van toezicht" oprichten met een "inspectiefunctie". Die commissie moet gaan rapporteren aan het kabinet. De regering zou daardoor de mogelijkheid krijgen beter te beoordelen of de BVD zich aan de wet houdt.
Afgelopen maandag vierden medewerkers en oud-medewerkers van de BVD - onopgemerkt en achter gesloten deuren - het vijftigjarig bestaan van de geheime dienst. Op 29 mei 1945 werd in het diepste geheim het Bureau Nationale Veiligheid opgericht, dat in 1949 de naam Binnenlandse Veiligheidsdienst kreeg. De geheime dienst werd aanvankelijk opgericht om oorlogsmisdadigers en fascisten op te sporen. Al snel kreeg de dienst bijna geruisloos de vrije hand een jacht op communisten in te zetten.
Nu de dreiging van het communistische gevaar is weggevallen begeeft de BVD zich opnieuw - grotendeels onopgemerkt - op andere paden. De dienst houdt zich meer en meer bezig met criminaliteitsbestrijding, tot nu toe een exclusieve taak van politie en justitie.
Minister Dijkstal is niet gelukkig met die ontwikkeling: In Argos zei hij: "Bij elke instantie die een deel van haar werk verliest, bestaat een natuurlijke neiging op zoek te gaan naar andere taken. Ik ben daar alert op door het werk van de BVD nauwkeurig te toetsen."
Volgens Roger Vleugels, onderzoeker op het gebied van inlichtingen- en veiligheidsdiensten, is sprake van een steeds verdergaande vermenging van BVD- en politietaken. De BVD houdt zich steeds meer bezig met proactief recherchewerk. De politie gaat steeds meer inlichtingenwerk doen.
Vleugels: "Het gebeurt dat een politieman en een geheim agent van de BVD achter dezelfde lantaarnpaal staan om een crimineel te observeren. Dat gaat vooral om criminaliteit in drugszaken. De Tweede Kamer staat erbij, kijkt ernaar en doet niets".
In Argos kwam onder meer mevrouw C. Bin Sarifu uit Den Haag aan het woord, die twee jaar geleden werd ontslagen uit haar functie van secretaresse bij de plaatsvervangend secretaris-generaal op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Dat ontslag gebeurde door de toenmalige secretaris-generaal op Binnenlandse Zaken, J. van Aartsen, tegenwoordig minister van Landbouw.
Mevrouw Bin Sarifu kreeg op een dag een bos bloemen aangereikt van een kennis uit Libië, die vijftien jaar geleden in Nederland studeerde. In die tijd was hij de vader van een vriendinnetje van het dochtertje van mevrouw Bin Sarifu. In de afgelopen jaren klom hij op tot minister in Libië. De bos bloemen van zo'n man maakte mevrouw Bin Sarifu staatsgevaarlijk. De BVD maakte een rapport over de ontmoeting en stelde een veiligheidsonderzoek in naar mevrouw Bin Sarifu.
Zij kreeg na haar ontslag een onbeduidende baan bij de Kanselarij der Nederlandse Orden. Daar werd haar na verloop van tijd een nieuwe baan beloofd als secretaresse bij een secretaris-generaal. Maar een maand geleden kreeg ze te horen dat ze nog altijd een gevaar is voor de Nederlandse staat. De baan ging niet door, ze werd definitief ontslagen en kreeg een afvloeiingsregeling.
-----------
Inleidende teksten:
Tekst 1
Meester Arthur Docters van Leeuwen. Tegenwoordig procureur-generaal in Den Haag, maar tot begin dit jaar de hoogste baas van de BVD, de Binnenlandse Veiligheidsdienst. Nu de Koude Oorlog voorbij is, is voor de BVD een gecompliceerde situatie ontstaan. De oude, vertrouwde vijand, het communisme, is verdwenen. De dienst is daarom op zoek naar nieuwe werkterreinen.
Maar deze week niet. Deze week was het feest bij de BVD. Feest op het hoofdkwartier in Leidschendam voor alle medewerkers en oud-medewerkers van de dienst. Afgelopen maandag namelijk vierde de BVD haar vijftigjarig bestaan. Dat gebeurde onopgemerkt en achter gesloten deuren. Een gepensioneerde BVD- er, die erbij was, vertrouwt ons toe dat " Het weer echt de oude sfeer van vroeger was".
Feest dus, maar niet voor de vele slachtoffers die de BVD in die halve eeuw heeft gemaakt. De Rotterdamse ingenieur Wilman bijvoorbeeld, die zijn veelbelovende carrière door BVD-gestook in rook zag opgaan.
Ingenieur Wilman. Hij vecht al bijna 50 jaar tegen de BVD. Later in dit programma hoort U dat zijn zaak nog steeds niet bevredigend is geregeld. Maar ook de Tweede Kamer worstelt al een halve eeuw met de BVD. Juist deze week besliste de Kamer dat er een betere parlementaire controle moet komen op de veiligheidsdienst. Ook al omdat de BVD haar werkzaamheden steeds meer uitbreidt naar de criminaliteitsbestrijding, het werkterrein van politie en Justitie.
Argos gaat deze week over het verleden en de toekomst van de BVD. Over de vraag of de Sectie Stiekem, ondanks het einde van de Koude Oorlog, steeds machtiger wordt.
De parlementaire controle op Nederlands geheime dienst is altijd al een stiefkindje geweest. Drie weken na het einde van de oorlog, op 29 mei 1945, word de dienst in het diepste geheim door het Militair Gezag opgericht. Dan nog onder de naam Bureau Nationale Veiligheid.
Jonkheer Van der Goes van Naters is in die eerste naoorlogse jaren PvdA-fractieleider in de Tweede Kamer. In 1982 vertelt hij voor de VPRO-radio dat de dienst oorspronkelijk werd opgericht om collaborateurs, NSB-ers en fascisten op te sporen. De Tweede Kamer heeft in die beginjaren niet veel aandacht voor de dienst.
Tekst
Ir. J.T. Wilman, 73 jaar oud, toont het dossierstuk dat zijn leven danig heeft verziekt. De BVD legde in de jaren '50 een belastend dossier over Wilman aan vanwege vermeende communistische sympathieën. Het dossier wemelde van de onjuistheden, maar zorgde er wel voor dat Wilman zijn leven lang werkloos bleef. Tot ver in de jaren '60 speelde de BVD deze onjuiste informatie door aan werkgevers, die er vervolgens van afzagen Wilman in dienst te nemen.
Wilman vocht terug. Stukje bij beetje kreeg hij zijn dossier in handen. Papieren waarmee hij kon bewijzen dat hem door de BVD onrecht was aangedaan. In 1975 kon de Vaste Kamercommissie voor de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten er niet langer omheen. De commissie erkende dat de BVD ernstige schade had toegebracht aan Wilmans maatschappelijke carrière.
Aanvankelijk is Wilman opgelucht. Eindelijk zal het onrecht dat hem is aangedaan worden rechtgezet.
De controle nu achter gesloten door de fractie voorzitters van de vier grote partijen. Onvoldoende Nu onder voorzitterschap PvdA-fractievoorzitter Wallage motie
Ondertussen breidt de BVD haar werkzaamheden steeds meer uit naar de criminaliteitsbestrijding, het werkterrein van politie en Justitie. In ARGOS: het verleden en de toekomst van Nederlands eigen geheime dienst. Wordt de Sectie Stiekem, ondanks het einde van de Koude Oorlog, steeds machtiger?