Argos
Dioxine in melk
In België traden deze week twee ministers af vanwege de met dioxine besmette kippen en eieren. Maar hoe zit het met dioxine in Belgische melk? Want ondanks het nieuwe dioxineschandaal dat de hele Europese Unie in rep en roer heeft gebracht, blijft de Vlaamse minister van Leefmilieu Kelchtermans volharden in juridische procedures om de uitstoot van dioxine uit vuilverbrandingsovens te sanctioneren; dioxine die in het verleden in Belgische melk terecht kwam. Heeft Nederland sindsdien de controle op Belgische melk verbeterd?
----------
Samenvatting:
Argos over de volharding van de Vlaamse minister Kelchtermans van Leefmilieu om de uitstoot van dioxine uit Vlaamse vuilverbrandingsovens te sanctioneren en de gesloten afvalverbrandingsoven in Wilrijk weer open te stellen.
De reportage bestaat grotendeels uit HA-fragmenten van de uitzending van Argos van 20-03-1998 over de gevolgen van de dioxine-uitstoot van afvalverbranders in Vlaanderen, aangevuld met vraaggesprekken met:
- oud-inwoner Gui Dillen (?) van de vervuilde Neerland-wijk in Wilrijk en lid van het actiecomité 'De Pijp uit' over de huidige stand van zaken rond de gesloten afvalverbrandingsoven in Wilrijk (telefonisch);
- milieu-chemicus Olie van de Universiteit van Amsterdam, die bestrijdt dat de afvalverbrandingsoven in Wilrijk aan de dioxine-normen voldoet;
- een woordvoerster van het bedrijf dat de overheidsdienst die het afvalstoffenbeleid van minister Kelchtermans in Vlaanderen uitvoert (telefonisch), die stelt dat de te hoge dioxine uitstoot inherent is aan de werking van afvalverbrandingsovens;
- het Vlaamse parlementslid Johan Malcorps van de milieupartij Agalev over de tegenstrijdigheid in het gegeven dat er onlangs twee ministers zijn afgetreden vanwege het dioxineschandaal in de Belgische pluimveesector, terwijl de Vlaamse minister Kelchtermans een juridische strijd voert voor de heropening van de afvalverbrandingsoven in Wilrijk.
De reportage bevat tevens een citaat van medewerker Liem van het RIVM en tevens leider van het Nederlandse meetprogramma voor dioxine in melk over de Nederlandse controle op Belgische zuivelproducten.
------------
Inleidende teksten, misschien niet volledig:
Tekst 1
Twee nieuwsberichten uit de afgelopen dagen over een affaire die in België begon, maar nu tot Europese proporties is uitgegroeid. Twee Belgische ministers zijn inmiddels afgetreden vanwege de kippen en eieren die met dioxine zijn besmet. Maar zijn dat de enige voedingsmiddelen in België met een ‘dioxineprobleem’?
Tekst 2
Een fragment van het Belgische tv-journaal uit begin 1998 over de vondst van dioxine in melk uit de kinderboerderij van Wilrijk, nabij Antwerpen. De afvalverbrandingsovens waarvan in het fragment sprake is, zijn sindsdien gesloten. Maar juist de grootste van deze ovens wil de Vlaamse minister van Leefmilieu heropenen.
Hoe kan het dat er vanwege dioxine in kippen en eieren twee ministers aftreden, terwijl tegelijkertijd een andere Belgische minister wil dat een oven die dioxine uitstoot, weer in gebruik wordt genomen?
Tekst 3
In België bestond er tot een paar jaar geleden geen dioxinebeleid in België. Normen voor de uitstoot van dioxine door verbrandingsovens waren er niet. En ook bestond er geen enkele norm voor de maximaal toegestane hoeveelheid dioxine in melk of kaas. Het dioxineprobleem kreeg in België pas aandacht nadat een groep bewoners in Wilrijk eind 1997 in actie kwam tegen de vervuiling in hun wijk.
De enorme weerklank die het giftige-kippenschandaal nu in België krijgt, is mede het gevolg van die acties. Argos besteedde er in maart vorig jaar uitgebreid aandacht aan. Luistert u naar een fragment uit onze uitzending van 20 maart 1998.
Tekst 3
Dodelijke schouwen, zo noemt Gui Dillen de schoorstenen van de IHK-en de ISVAG- verbrandingsovens die pal naast de wijk Neerland staan. Afgelopen najaar werd bekend dat de twee ovens voor de verbranding van huishoudelijk afval jarenlang enorme hoeveelheden uiterst giftige dioxine over de woonwijk hebben uitgebraakt. En niet zonder gevolgen vermoedt Gui Dillen.
Tekst 4
Gui Dillen, vader van een zoontje met een zeldzame stofwisselingsziekte. De toevallige ontmoeting met Rita van der Spiegel wierp een nieuw licht op de zaak. Van der Spiegel bleek ook al een kind met een zeldzame genetische afwijking te hebben. Samen kwamen ze 21 ernstig zieke kinderen op het spoor van ouders opgegroeid in de jaren '60 en '70 in de neerlandwijk in Wilrijk.
In 1995 bleef het Antwerpse gemeentebestuur nog volhouden dat de gezondheidsproblemen van de kinderen niets te maken had met de afvalverbranders al moest men toegeven dat de situatie in de wijk wel verontrustend was. Rita van der Spiegel ziet wel degelijk een verband tussen de ziekte van haar bijna 4-jarige dochter Jolien en de dioxine-uitstoot te maken heeft.
Tekst 5
Dillen en van der Spiegel richten een actiecomité op en stappen met alle gegevens over de ziektes van de kinderen naar het Antwerpse gemeentebestuur. Zonder resultaat. Het gemeentebestuur vindt de situatie verontrustend, maar wijst een verband met de dioxine-uitstoot van afvalverbranders van de hand. Dan ontdekt het actiecomité dat Antwerpen eigenaar is van een van de afvalverbranders naast de Neerlandwijk. In september 1995 neemt Rita van der Spiegel een moeilijk besluit.
Het emotionele televisieoptreden van Rita van der Spiegel slaat in als een bom. het leidt binnen een week tot resultaat
Tekst 4
Tot zover dit fragment uit Argos van 20 maart vorig jaar. Dankzij de acties van Gui Dillen en Rita van der Spiegel en hun actiegroep ‘De pijp uit’ werd de dioxine-uitstoot door afvalverbrandingsovens in België eindelijk aangepakt. Zo vertelde toen de minister voor Leefmilieu van de Vlaamse deelregering, de heer Kelchtermans:
Tekst 5
De Vlaamse minister Kelchtermans van Leefmilieu had dus een probleem: als hij te streng zou optreden tegen de afvalverbranders en teveel afvalverbranders zou sluiten, kon hij nergens zijn afval kwijt. Problemen met dioxine nam hij daarom maar op de koop toe. Want dat die er ware, was ook toen al bekend. Dat verklaarde een ambtenaar van het Belgische ministerie voor Middenstand en Landbouw vorig jaar tegenover Argos. De ambtenaar wenste anoniem te blijven. Letterlijk verklaarde hij:
Tekst 6
In diezelfde periode van begin jaren ’90 – het was vlak na de spraakmakende Lickebaert-affaire - ontstond er in Nederland twijfel over melk uit België vanwege de mogelijke verontreiniging met dioxine. Nederland importeert namelijk jaarlijks ongeveer 300 miljoen kilo zuivel uit Belgie. Dat is zo'n 7 % van wat er in Nederland wordt geconsumeerd. Minister Kelchtermans was toen, in 1990, al minister van Leefmilieu en verklaarde destijds tegenover de Volkskrant dat er met de Vlaamse afvalverbranders niets mis was.
Hoe kon hij toen zo stellig zijn, vroegen we hem vorig jaar.
Tekst 7
Wordt de melk uit België, waarin te grote hoeveelheden dioxine werden vastgesteld, wel gecontroleerd? Zo vroegen we in die uitzending van maart vorig jaar aan Niels Lucas Luycks, toen dioxinedeskundige op het Nederlandse ministerie van Volksgezondheid. Nee, zegt Luycks.
Tekst 8
Dioxinedeskundige Luycks van het ministerie van Volksgezondheid in maart vorig jaar. Gisteren legde Argos aan het ministerie de vraag voor of de Nederlandse controle op dioxine in Belgische melkproducten geïntensiveerd is sinds die uitzending van 20 maart 1998. Maar helaas kon het ministerie deze vraag niet beantwoorden. “Onze dioxine-expert, Lucas Luijkx, is onlangs vertrokken naar een andere baan”, aldus de woordvoerder van het ministerie. “Wij hebben die deskundigheid nu niet paraat hier in huis. Bovendien is op dit moment iedereen bezig met de dioxine in de kippen, de eieren en het veevoer.”
Dr. Liem, verbonden aan het RIVM, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, en leider van het Nederlandse meetprogramma voor dioxine in melk, wist gisteren wel het antwoord op onze vraag.
Tekst 9
Terug naar België, naar Wilrijk bij Antwerpen. Wat gebeurde er met de Isvag –verbrandingsoven sinds onze uitzending van vorig jaar. Die bleef ook na maart 1998 gesloten, vertelt Guy Dillen van de actiegroep ‘De pijp uit’. De Vlaamse minister van Volksgezondheid, Regina de Meester, liet een onderzoek doen in de wijk en constateerde 18 gevallen van genetische afwijkingen. Maar dat resultaat bracht ze niet naar buiten. Ze vertelde alleen dat er nog meer onderzoek nodig was. Inmiddels had de Vlaamse milieuminister Kelchtermans de commissie-Bayens ingesteld, die moest adviseren over wat er verder met de oven moest gebeuren.
Guy Dillen:
Tekst 10
Minister Kelchtermans trok zich niets aan van de kritiek op de commissie Bayens en wilde het advies van de commissie opvolgen. Dat zou betekenen dat de ISVAG-oven in januari van dit jaar weer afval zou gaan verbranden. Gui Dillen en de andere leden van de actiegroep ‘De pijp uit’ zagen toen nog maar één uitweg.
Tekst 11.
De rechter verbood het opnieuw opstarten van de ISVAG-oven op 22 februarie van dit jaar. Eén dag na dat vonnis ging minister Kelchtermans in beroep tegen die uitspraak waarbij de zaak, volgens de Belgische milieuwetgeving in april van dit jaar opnieuw voorkwam bij dezelfde rechter.
Tekst 12
Gui Dillen, van actiegroep ‘De pijp uit’. Tot op de dag van vandaag blijft de ISVAG-oven gesloten. Dit tot groot ongenoegen van de Vlaamse milieuminister Kelchtermans die inmiddels ook tegen deze tweede uitspraak van de rechter in beroep is gegaan, nu bij een hogere rechtbank. Die zaak komt op 22 juni, dus over drie weken, voor de rechtbank. We wilden graag van minister Kelchtermans zelf horen waarom hij deze opstelling kiest. In eerste instantie verklaart zijn woordvoerder Jean Vrijsen dat de minister niet met de pers wil praten omdat de zaak onder de rechter is. Als we aandringen zegt Vrijsen dat hij behalve de voorlichter van de minister ook diens campagneleider is voor de CVP, de christelijke Volkspartij, bij de Belgische verkiezingen die 13 juni worden gehouden. En als campagneleider acht Vrijsen het absoluut niet opportuun om op dit moment, nu het ‘politiek zwaar geladen dossier van de kippen en de dioxine voorligt’ de minister op enigerlei manier in verband te brengen met dioxine. Maar dat was nu net de reden waarom we met Kelchtermans willen spreken. Nee, zegt zijn voorlichter en tevens campagneleider, na de verkiezingen kunnen wij de minister pas onze vragen voorleggen.
Dan bellen we met de OVAM, de organisatie die voor Kelchtermans het afvalstoffenbeleid in Vlaanderen uitvoert en mede partij is in de processen tegen de actiegroep ‘De pijp uit’. Woordvoerder Carine de Beule van de OVAM: